We zijn gemaakt voor waarheid zoals een vis gemaakt is voor het water en een vogel voor de lucht.
Zonder waarheid verschrompelen we.
Timothy Radcliffe
Vandaag wil ik een pleidooi houden voor de waarheid. Ik bedoel dan niet het soort van waarheid waar je het over oneens kunt zijn, ik bedoel: jouw en mijn innerlijke waarheid. Die we soms kennen en toelaten en laten zien, maar lang niet altijd. Respect voor die waarheid is een cruciale voorwaarde om fijn te kunnen zingen, omdat je stem daar heel gevoelig voor is. Als je probeert om iets te laten horen wat in jou niet waar is dan gaat je stem gewoon niet helemaal open. Onze stem is gemaakt voor de waarheid. Dit is in wezen een heel groot thema, want ik denk dat het veel verder gaat dan alleen ons zingen. Onze maatschappij heeft er grote behoefte aan dat we meer en meer durven leven in waarheid. Ik denk zelfs dat blijvende vrede in de wereld daarvan afhangt.
Maar laat ik niet vooruithollen, eerst maar eens dichtbij beginnen. Je zou kunnen zeggen dat iedere stembevrijdingsactiviteit altijd gericht is op het uitkomen bij ieders eigen waarheid. Als we vrijuit zingen dan onthullen we onze waarheid, we laten horen wie we zijn. Je kunt ook zeggen: we onthullen waar we zijn. Als je vrijuit zingt zeg je eigenlijk met iedere toon die je laat horen: dit ben ik nu, dit is mijn waarheid. Let wel: als je vrijuit zingt. Dat is helemaal niet vanzelfsprekend. Want de waarheid onthullen is natuurlijk een kwetsbaar gebeuren, dus vaak zetten we al zingend een masker op. Wie goed luistert hoort, of eigenlijk: voelt of iemand zingt wat waar is of dat iemand zingt wat onwaar is, waarbij de zanger weg beweegt van de waarheid, door hard te werken, door op zoek te gaan naar een specifieke wenselijke ervaring of een aanvaardbaar resultaat.
Steeds iets naakter
Je kunt jezelf steeds iets meer onthullen, stapje voor stapje. Je wordt dan steeds iets zichtbaarder, steeds iets transparanter, misschien zelfs: steeds iets naakter. En voor wie dat eng klinkt zeg ik er meteen bij: dat is fijn, want je voelt je dan ook steeds iets vrijer. Hoe waarachtiger je naar buiten komt, hoe vrijer. En omgekeerd: hoe vrijer je durft te zijn des te meer horen we jouw waarheid. Nu ik dit schrijf denk ik zelfs: zijn vrij en waar niet gewoon twee verschillende woorden voor of kanten van hetzelfde verschijnsel? Kunnen ze wel los van elkaar bestaan?
Er is nog meer goed nieuws: wie in waarachtigheid zingt wordt niet alleen vrijer, maar gaat ook stralen. Daar kun je niets aan doen, dat gaat vanzelf. En het is vast al eens opgevallen: wie straalt wordt ook heel aantrekkelijk. Je wordt mooi, je wordt echt mooi. Je ogen worden zonnetjes, je brengt licht in de ruimte, voor iedereen voelbaar. En je stem gaat ook stralen, je gezang wordt opener, mooier, ontroerender, vreugdevoller. Je lied zal anderen raken. Voor ons ego is dat een onbegrijpelijk gebeuren, ons ego denkt dat we hard moeten werken en goed ons best doen om iets moois of zelfs maar iets aanvaardbaars te produceren. Maar als we ons daartoe laten verleiden (en dat doen we vaak, weet ik ook uit eigen ervaring…) dan zijn we bezig met de buitenkant, en wat er uit ons komt is dan oppervlakkiger. Het kan nog steeds wel virtuoos zijn, op een bepaalde manier zelfs glimmend, je kunt er als luisteraar een tikkie van onder de indruk raken. Maar het is een bederfelijk soort glans, omdat alle diepte ontbreekt.
Misschien denk je dat het een ongepaste luxe is om hiermee bezig te zijn terwijl er elders in Europa een oorlog gaande is en een wereldwijde klimaatcrisis ons voortbestaan en het geluk van onze kinderen en kleinkinderen bedreigt. Moeten we daar niet onze aandacht op richten in plaats van ons laten afleiden door dit soort navelstaarderij? Wel, ik denk dat we het allebei moeten doen. Deze wereld heeft grote behoefte aan mensen die stralen. Kun je dat voor je zien, jezelf als een stralend en transparant wezen, in een wereld die bestaat uit mensen die allemaal stralen? Als je dat niet meteen lukt: probeer het toch echt, sluit je ogen en stel je voor hoe dat zou zijn, allemaal stralende mensen. Als ik het voor me zie snap ik meteen: zo ziet een blijvende wereldvrede eruit. Als we onze ogen weer opendoen ziet de realiteit er heel anders uit, maar laten we het beeld niet vergeten, herinner jezelf er af en toe aan. En ja, er moet nog heeeel veel gebeuren voor we daar zijn, maar geef ons even de tijd. Misschien kun je zelfs genieten van ieder stapje op deze weg: ieder moment van werkelijk stralen is namelijk zo’n stapje.
Verschrompelen of stralen
Wat ons op die weg steeds te doen staat: het onthullen van de waarheid én het onthullen van onwaarheid. Want zonder waarheid verschrompelen we, zegt Timothy Radcliffe heel treffend. We leven in een wereld van grote onwaarachtigheid, waar glamour wordt verward met oprechte straling en waarin eindeloos consumeren aan ons wordt verkocht als vrijheid. Maar we verschrompelen. Er is dus bevrijding nodig, niet alleen in verre landen, ook hier. Bevrijding, op allerlei manieren. Stembevrijding bijvoorbeeld. Denk even terug aan het beeld van al die stralende mensen. Dat zijn mensen die in zichzelf de bron van die straling hebben aangeboord, omdat ze ergens aangevoeld hebben dat die niet buiten hunzelf te vinden is. En die zich vervolgens natuurlijk ook enorm kunnen verheugen over iedere gloedvolle stralende medemens. En nee, de weg daarnaartoe gaat niet alleen over rozen. Achter iedere onwaarachtigheid schuilt verdriet, angst, eenzaamheid, gekwetstheid. We krijgen in onze levens onvermijdelijk te maken met teleurstelling en verlies. Die kun je wegstoppen achter een masker. Maar je kunt er ook ruimte aan geven, in waarachtigheid. En daar tref je dan ineens de poort aan naar oprechte vrijheid. Dan is er weer een stap gezet en is een nieuwe wereld weer iets dichterbij gekomen.
Hartelijke groet,
Jan Kortie
Column door....
Anna Fernhout
‘Onze stem brengt ons altijd bij wat nieuw is.'
Erica Nap
Bovenstaande zin van mijn collega Erica blijft maar rondzingen in mijn hoofd. We spraken elkaar om uit te wisselen over ons werk en ik voelde me geïnspireerd door haar woorden. Wat een simpele zin.. en wat een waarheid. Ik kan nog steeds verwonderd zijn als ik stembevrijding geef en ik zie wat de werking is van het zingen wat er in je leeft. Ik kan me dan verbluft voelen door de eenvoud en de diepte die hand in hand gaan in dit werk.
Erica vervolgt met de zin “Onze stem zoekt altijd die nieuwe plek, als we bereid zijn om expressie te geven aan wat wáár is, niet aan wat we graag wíllen dat waar is.”
Het is de spijker op zijn kop voor mij. En ze beschrijft precies het punt waar de eenvoud van ons werk vaak ingewikkeld wordt. Niet ingewikkeld voor ons hart, of voor ons lichaam, maar wel ingewikkeld voor ons hoofd. Wat man oh man, wat wil ons hoofd graag dirigeren wat we voelen, wat we denken en waar onze ervaring naar toe zou moeten gaan. Dit vertaalt zich vaak heel hoorbaar in ons zingen: dan zingen we niet wat er in ons leeft, maar zingen we wat we wíllen dat er in ons leeft. We gaan op zoek naar een ervaring. Onder het mom van ‘als ik maar hard genoeg mijn best doe dan ga ik me vanzelf vrij voelen!’ Dat werkt helaas nooit.. Sterker nog, vaak komen we dan alleen maar meer in de bevangenheid terecht.
Even een voorbeeld:
Tijdens een dagworkshop stembevrijding staat er een man voor de groep. Klaar om zijn solo te zingen, zijn lied van dat moment. De klanken komen uit hem, maar het lijkt niet echt gemakkelijk te gaan. Zijn lichaam beweegt van links naar rechts en zijn ogen schieten omhoog naar allerlei plekken op het plafond. Ik vraag hem hoe het voor hem is. Hij geeft aan ‘ik voel eigenlijk niks’.
Ik vraag hem hoe dat dan voor hem is, ‘niks voelen’. Hij geeft aan dat hij dat vervelend vindt en dat hij op zoek is naar wél iets voelen. Ik kan hem goed volgen in wat hij zegt. Want ik zie hem zoeken in zijn stem (door de klank eruit te duwen i.p.v. toe te laten) en in zijn lichaamstaal. Ik zeg tegen hem: ‘Als ik je goed begrijp zijn er twee dingen aanwezig in je ervaring. Ten eerste voel je niks en ten tweede vind je dat je wél iets moet voelen. Er is dus ‘niks voelen’ en ‘weerstand’. Klopt dit?’ De man beaamt dit.
Ik vraag hem of hij bij het gevoel van ‘niks voelen’ kan blijven, zonder zich te verzetten tegen deze ervaring. Want hoe voelt dit niks voelen dan precies? Waar voel je dit? Hij sluit zijn ogen en beschrijft de vlakheid die hij ervaart in zijn hele lichaam. Ik vraag hem om geluid te geven aan de vlakheid. Terwijl hij dat doet en zijn stem gebruikt om uiting te geven aan wat er is, de vlakheid namelijk, begint zijn gezicht te ontspannen. Te verzachten. Zijn stemt opent zich. De klank raakt me in mijn hart. De rusteloze bewegingen van zijn lichaam zijn opgehouden. Het is alsof er iets voor m’n ogen smelt. Vlakheid gaat over naar verzachting, verzachting naar verdriet en opeens komt door het verdriet de vreugde omhoog die zich laat zingen in een volle ‘jaaaaaa’. Ik kijk om me heen naar de gezichten van de andere deelnemers in de groep die op het puntje van hun meditatiekussen lijken te zijn gaan zitten. Het is in de hele ruimte voelbaar: hier heeft zich iets geopend. Hier heeft zich iets getransformeerd.
Zingen en transformatie
Het blijft ontzagwekkend. De transformatieve werking van zingen. Een wonder ook wel. En het herinnert me er keer op keer aan dat precies datgene wat waar is in dit moment de poort is naar vrijheid. Naar vreugde. Het vraagt ons steeds weer om te buigen voor wat er nu waar is in onze ervaring. Niet wat we willen wat waar is. Precies zoals Erica het beschrijft.
Het laat me ook keer op keer weer zien wat de uitwerking is op het grotere geheel, als één persoon zich opent. Want niet alleen opent zich iets in hem, er opent zich iets in de hele groep. Een hart dat opengaat is zeer besmettelijk namelijk. De andere kant is ook waar: geslotenheid is ook besmettelijk. Want we zijn allemaal zulke gevoelige wezens en stemmen ons bewust en/of onbewust af op wat we voelen in onze omgeving. Is het hier veilig? Kan ik me hier kwetsbaar opstellen? Moet ik me vermannen? Neem ik niet te veel ruimte in?
Ik denk dat we allemaal verlangen naar vrijheid en naar openheid. En dat het vaak heel spannend is om ons te openen. Het is daarom ook zo helend om onszelf de ervaringen te gunnen die ons vertrouwen kunnen laten groeien: door op plekken te komen waar we worden gesteund in vol tevoorschijn komen en daarin worden ontvangen (niet per se vol in volume, maar wel vol met ons hart). Plekken waar we het samen spannend vinden en waar we samen moedig zijn. We zeggen vaak in ons werk: je doet het zelf, maar niet alleen.
Samen zingen. Samen onderweg. Samen in steun, in tranen, in vreugde, in kracht, in zachtheid en in verbinding. Dit is niet alleen heilzaam voor onszelf als individu, maar ook voor de rest van de wereld. Ja, ik maak het gelijk maar even groot, maar zo voelt het echt. We hebben het met elkaar te doen in dit leven, niet alleen. Laten we dus steun zoeken bij elkaar, zodat we onze eigen weg naar vrijheid, zachtheid en openheid weten te vinden. Zodat we vervolgens de mensen om ons heen verschrikkelijk kunnen besmetten met het virus van het hart. De symptomen zijn: verzachting, openheid, heling en de neiging om te verbroederen.
Wij dragen daar graag een steentje aan bij zoals je weet. Hieronder zie je weer een overzicht van de activiteiten die er aan zitten te komen.
Warme groet,
Anna Fernhout
Benefiet & Zomerretraite
Het zachte en het zwakke overwint (op den duur)
het harde en het sterke.
(Uit de Tao Te Ching)
Ik geloof in zingen.
Ik geloof in de heling die zingen kan brengen.
Ik geloof in de verbinding die zingen kan brengen.
Ik geloof in de vrede die zingen kan brengen.
Ik geloof het niet alleen, ik zie het keer op keer gebeuren.
En dus gaan we zingen. Om de vrede dichterbij te brengen, in onze wereld en in onszelf.
En daar laten we het niet bij.
We gaan ook geld inzamelen, hopelijk veel geld, voor al die vluchtelingen die hun land achter zich moeten laten. Want we gaan een benefietmiddag organiseren, over anderhalve week, zondag 20 maart. Daarover verderop meer.
Gaat zingen de wereld redden? Dat weet ik niet, daar is wel wat meer voor nodig, lijkt me. Maar dat zingen een bijdrage te leveren heeft die er echt toe doet, dat betwijfel ik helemaal niet. Want zingen verzacht, en het zachte overwint het harde, zegt de Tao, en ik geloof dat. Op den duur, ja, op den duur. Er is tijd voor nodig, veel tijd. Maar alleen het zachte is sterk genoeg om te overleven. Wat ons intussen te doen staat is steeds steviger te worden in die zachtheid. Want zachtheid zonder stevigheid wordt week. Stevigheid zonder zachtheid wordt strak en hard. We hebben dus zingen nodig, we hebben muziek nodig. En laten we zowel zacht zingen als ook heel stevig.
Dat is precies wat we afgelopen vrijdag gedaan hebben, toen we na de laatste lockdown weer samen konden komen om te zingen. Het was een afwisseling van zacht en intiem bijeen zijn, neuriënd, wiegend en ook heel stil, maar ook uit volle borst, gepassioneerd zingen. Er werd gehuild, er werd gelachen, er werd gebeden, er werd van alles beleefd. Natuurlijk waren we met onze gedachten en gevoelens bij wat er in de wereld gebeurt. En net zo goed was er alle ruimte om in onszelf af te dalen, onze eigen hoop en wanhoop de ruimte te geven. En er waren gemengde gevoelens. Wat verschrikkelijk, de ellende die zich afspeelt en tegelijk: wat fijn dat we weer massaal kunnen zingen.
En de muziek stroomde door dit alles heen. Want daar is muziek voor.
En nu ga ik je voor twee dingen uitnodigen. Die op het oog behoorlijk verschillend zijn, maar die voor mij uit hetzelfde verlangen, om niet te zeggen: uit dezelfde urgentie voortvloeien. En waar we ons overgeven aan de heilzame werking van de muziek.
Benefietmiddag
Allereerst: de benefietmiddag die we organiseren op 20 maart in de Dominicuskerk in Amsterdam. Een middag vol (mantra-)samenzang als steunbetuiging aan iedereen die lijdt onder de verschrikkingen van de oorlog. Iedere euro die die middag opbrengt gaat naar Giro555. En we hopen op veel euro’s. Om die reden hanteren we twee prijzen. We vragen iedereen die zich dat enigszins kan permitteren om €50,- te betalen voor deze speciale middag. Maar we willen niemand uitsluiten voor wie dat een te groot offer is, dus ook voor de ‘normalere’ prijs van €20,- ben je welkom. We verwelkomen er ook vluchtelingen, zij zijn natuurlijk onze gast. Dat het een bijzondere middag gaat worden staat wel vast, we zijn nu volop bezig om er vorm aan te geven. En de Dominicuskerk werkt van harte mee.
Zomerretraite
Ten tweede: onze Zang- en Stilteretraite Het Lied van de Stilte, die we voor het eerst in 2,5 jaar weer kunnen organiseren. Van 18-22 juli. In vergelijking met de verschrikkingen van de oorlog lijkt het bijna een gênante luxe om je een kleine week terug te trekken om te zingen en stil te zijn. Maar die vergelijking doet geen recht aan wat we daar willen doen. Want we trekken ons wel terug uit de wereld, maar tegelijk nemen we die wereld mee in onszelf. In ieder van ons zitten ook harde stukken. We kunnen zo verstrikt raken in het vechten daarmee, eraan schaven, ze proberen weg te werken of te onderdrukken, terwijl dat allemaal niet werkt. Het enige wat tot echte verandering kan leiden is die duistere of harde delen van onszelf met zachtheid te omgeven, en dat met veel volharding en geduld te blijven doen. Dus we gaan de retraite in met de hoop dat we er als helere mensen uitkomen, steviger én zachter, die de wereld dan ook weer meer te bieden hebben. Het is één grote oefening in mens zijn in dit tijdsgewricht. Waarin we alles wat we in ons dragen meenemen en waarin we onszelf door de muziek laten meenemen. De muziek die weet heeft van heelheid, van harmonie, van verbroedering, van hoop. Muziek die weet heeft van de oorsprong, van het mysterie van dit leven. Muziek die leeft en doet leven.
Ik hoop dat je komt. Dat hoop ik echt.
Jan Kortie
PS
Er staan natuurlijk nog allerlei andere activiteiten op de planning. Die vind je in onze agenda en daar zullen we je in een volgende nieuwsbrief binnenkort meer over vertellen.
Benefiet voor Oekraïense vluchtelingen
Speciale mantra-middag
Zondag 20 maart in de Dominicuskerk, Amsterdam
Alle opbrengsten gaan naar Giro 555
Kom je met ons zingen voor Oekraïne? We kunnen eigenhandig de oorlog niet stoppen. Wel kunnen we zingen met in onze gedachten alle mensen die op de vlucht zijn, die bang zijn, die iemand hebben verloren, die in wanhoop verkeren en het licht even niet meer zien. Laten wij een lichtend vuur ontsteken in het donker. Door te zingen. En door veel geld in te zamelen.
Met Jan Kortie, Sarah Jens & Anna Fernhout i.s.m. de Dominicuskerk
Het Lied van de Stilte Zomerretraite 2022 18 t/m 22 juli
De Berckt, Baarlo
Zingen en stil zijn. Dat is het hele concept van onze retraites. Het is zo eenvoudig en zo werkzaam. Wij zijn dus heel blij, om niet te zeggen: heel enthousiast dat we na een pauze van 2,5 jaar weer een retraite kunnen organiseren. Deze plek is op loopafstand van de Maas. We nodigen je graag uit om daar deel van uit te maken, voor de eerste, de tweede, de vijfde of de zoveelste keer.
Hoe die muziek trilt in je binnenste, hoe je longen, je hart opengaan
als je zingt, dat is onvervangbaar. Ik besef nu eens te meer dat dat is waar ik voor leef: zingen voor een ander.
Wende Snijders
Wat zegt Wende Snijders dat mooi, vind je niet? In twee zinnen formuleert ze de kostbaarheid van wat muziek is: een werkelijk heilzame ervaring én een cadeau dat we aan elkaar kunnen geven. Ik word heel blij van haar woorden. En ik denk er meteen bij: die ervaring is ook nog eens bereikbaar voor iedereen, ook als je niet het talent hebt, of de kansen krijgt, om artiest te worden.
Wende leert ons iets wat we vandaag de dag makkelijk uit het oog verliezen. Muziek is kostbaar, maar alles wat kostbaar is wordt in onze maatschappij ook aangegrepen om er een slaatje uit te slaan. Ik werd er weer mee geconfronteerd toen The Voice zo in het nieuws kwam. Ik heb het nooit gehad op dat soort van programma’s. Voor mijn gevoel maakt men daar oneigenlijk gebruik van muziek, van zingen. Het wordt er een wedstrijd en die wedstrijd wordt ook nog eens commercieel uitgebuit, net als de jonge, kwetsbare, zich in hun zingen openende mensen.
Hoe die muziek trilt in je binnenste, hoe je longen, je hart opengaan als je zingt, dat is onvervangbaar.
Muziek is onvervangbaar. Muziek opent ons. Voor alles wat er in ons leeft, voor elkaar, voor het leven. Zingen brengt ons bij levenslust en bij compassie. Dat gaat natuurlijk niet altijd van een leien dakje. We lopen allemaal onze eigen verwondingen op in het leven, onze kleinere en grotere trauma’s. We lijden onder onze eigen oordelen en die van anderen. Zingen opent onvermijdelijk ook onze kwetsuren. Dat kan soms verdraaid lastig zijn, maar het is vooral hoopvol: het brengt ons bij nieuwe ruimte. Bij (veer)kracht en vitaliteit. En het brengt ons bij elkaar.
Ik besef nu eens te meer dat dat is waar ik voor leef: zingen voor een ander.
Wie Wende ooit heeft horen zingen weet dat het waar is: ze geeft zichzelf totaal. Haar zingen is een cadeau voor ons. Je kunt daarvan onder de indruk raken en denken: dat lukt mij nooit. En dat is ook zo, zingen zoals Wende zul jij nooit. Maar ja, zingen zoals jij dat kan Wende dan weer niet. Want jij hebt je eigen verhaal te vertellen. En dat verhaal verdient muziek, of eigenlijk: kan niet zonder muziek. Omdat een deel van wat jij te vertellen hebt zich niet in woorden laat vangen, maar de hele diepte, hoogte, volheid én tederheid van jouw zingen nodig heeft. En daarmee heb je iets te geven. Dat kan troost zijn of bemoediging, herkenning, lichtheid, vreugde. Het kan zelfs schoonheid zijn. En het zal liefde zijn.
Dit brengt me bij een fundamenteel punt: muziek is heilig. Dat is: heel. En: heilzaam, heelmakend. Muziek is niet bedoeld voor competitie, muziek is bedoeld voor heling, voor de ervaring van heelheid en eenheid, voor de ervaring van verbondenheid met het eeuwige en de troost en de hoop en de vreugde die daarvan uitgaat. Muziek verbindt ons met onszelf en met elkaar. Muziek is een voertuig voor liefde en schoonheid en goedheid. Waar muziek misbruikt wordt, je kunt ook zeggen: ontheiligd, daar is schoonheid niet meer iets ontzagwekkends, maar handelswaar. Dat mag je van mij ook bedrog noemen, het is het type bedrog dat onze consumptiemaatschappij helaas ook kenmerkt.
En het zijn de getalenteerde jonge mensen die er het meest kwetsbaar in zijn. Omdat ze jong zijn en dus zoekend. En omdat ze getalenteerd zijn en dus gevoelig. Ze verdienen het dat we hen omringen met zachtheid, helderheid en respect. En zo hun puurheid steeds weer uitnodigen.
Het goede nieuws
Maar er is ook goed nieuws: dat wat heilig is kan per definitie niet beschadigd raken. Daar is het nou juist heilig/heel voor. We kunnen de toegang ernaartoe kwijtgeraakt zijn, door de gebeurtenissen in ons leven, we kunnen het onszelf en elkaar erg moeilijk maken, we kunnen enorm verdwalen. Maar we kunnen altijd ook de weg terug vinden. De muziek zelf blijft namelijk altijd intact. Dat is een groots gegeven! Je zou kunnen zeggen: muziek is een wereld op zich, een wereld die verbonden is met de bron van ons bestaan. In die wereld bestaat geen vergelijking, bestaat geen goed of fout, mooi of lelijk. Daar bestaat een onvoorstelbaar complexe harmonie waar alles en iedereen in past en een eigen plaats heeft.
En er is nog meer goed nieuws: we kunnen ook weer met wat grotere groepen bij elkaar komen om te zingen. Ik heb er grote behoefte aan om die heling al zingend op te zoeken met iedereen die daar behoefte aan heeft. Om met elkaar een plek te creëren waar we ons niet hoeven afsluiten, waar we niet ons best hoeven doen, waar geen prestatie hoeft te worden geleverd. Een plaats waar we ons kunnen openen voor onze kwetsuren en onze rouw. Waar het niet gaat om winnen, maar waar onze verlies-ervaringen net zo welkom zijn. Waar we al zingend ruimte vinden en ruimte geven. Nieuwe ruimte. Waar alles kan trillen in ons binnenste, ons hart kan opengaan en ons zingen een geschenk wordt.
Nieuwe Ruimte, dus. Zo heet het programma dan ook. Het wordt een troostrijke middag, gevolgd door een mooie mantra-avond. Daarover en over nog veel meer andere activiteiten lees je hieronder meer.
Hartelijke groet,
Jan Kortie
Nieuwe Ruimte (nieuw!) met Jan Kortie & Sarah Jens
Een dag in twee (losse) delen
4 maart, Vrijburg (Amsterdam)
Een nieuw programma waarin verlies de ruimte krijgt en jij vervolgens ook.
Deel 1: Het Verlies Verruimd (14.30 - 17.30)
Door al zingend ruimte te geven aan je verlies, je rouw, je verdriet ontstaat er verzachting. En paradoxaal genoeg brengt die verzachting je ook vaak bij je eigen stevigheid. Dat kan voelen als troost die van binnen komt, van een plaats in onszelf waar niets ons zo goed kan brengen als onze eigen muziek.
Deel 2: Het Lied van de Ziel, ofwel: Het Verlies Verruimt (19.30 - 21.30)
Ja, je ziet het goed, de 'd' is hier een 't' geworden. Want dat wat je eerst bezwaart kan je juist brengen bij meer levendigheid, bij verbinding, verdieping en compassie. Bij groei, kun je ook zeggen. En ook hier kan muziek veel voor ons betekenen. We kunnen die vitaliteit volop voelen in het zingen samen met anderen.
Dat gaan we doen tijdens een mantra-avond in de kerkzaal van Vrijburg. We zingen liederen vol van compassie, verstilling en uitbundigheid. We vieren het leven, inclusief alles wat het ons brengt. Zoals we al jaren doen tijdens Het Lied van de Ziel. Deze dag is bedacht als een mooi geheel, maar je kunt ook alleen aan de middag of de avond deelnemen.
Nieuw Muziekboekje
In dit tweede muziekboekje staan een dertigtal nieuwe mantra's, met piano- en gitaarakkoorden. Maar het is ook een leesboekje: Jan heeft bij ieder lied een column geschreven. Je kunt het boekjehierbestellen.
Zangcirkel (nieuw!) Alles in mij doet er toe Met Anna Fernhout & Band
2 april in Vrijburg, Amsterdam
Is het een mantra-avond? Een stembevrijdingsactiviteit? Een concert?
Het is het allemaal. Laat je meenemen op deze avond door Anna en de muzikanten die haar omringen.
Een plek om je hart te openen en alles in jezelf te verwelkomen. En natuurlijk om: te zingen!
Zeg eens Nee! met Annelies van Wieringen
zaterdag 19 febr, Amsterdam
Hoe zit het met jou en 'nee' zeggen? Je grens aangeven? Gaat dat je makkelijk af, of ben je eigenlijk een enorme pleaser? In het voelen en uiten van 'nee' kan veel levensenergie vrijkomen. Plus, het brengt je vaak weer bij een diepere 'ja' naar jezelf toe.
Deze dag vindt plaats in het Polanentheater in Amsterdam.
Zingen Verbroedert
Zaterdag 12 maart met Alexander Poels in Vrijburg
(mannenworkshop)
Vrouw, Lijf en Stem
11 april
23 mei met Sarah Jens in Vrijburg
(vrouwenworkshop)
Naar Binnen en Naar Buiten
8 februari (1 plekje vrijgekomen!)
28 maart (vol) met Anna Fernhout in Vrijburg
De Stem van Intimiteit met Sarah Jens & Anna Fernhout
17 t/m 19 juni 2022
voor vrouwen
Zin om je een weekend onder te dompelen in zingen en samenzijn?
We ontdekken met elkaar het thema intimiteit. Hoe ervaar jij de intimiteit met jezelf en met de ander?
Dit weekend voor vrouwen vindt plaats in het Dominicananeklooster in Huissen.
Opleiding tot Stembevrijder® Achtiende jaargang
start september 2022, A'dam
Voel jij het verlangen om anderen vrijuit te laten zingen? Dan woont er wellicht een stembevrijder in jou. Onze opleiding is gericht op meer vrijheid voor jou én voor je (toekomstige) klanten. We organiseren een oriëntatieavond op dinsdag 19 april, van 19.30 tot uiterlijk 21.30 uur.
Via een mailtje bestel je de folder die binnenkort verschijnt.Lees meer
Jan Kortie in Huissen
10 maart 2022
Middag en een avond
Altijd al eens een ervaring willen opdoen met stembevrijding? Tijdens de middag 'Jij Bent Muziek' neemt Jan Kortie je op lichtvoetige en verdiepende wijze mee in de bevrijdende werking van zingen.
's Avonds geeft hij de mantra-avond 'Het Lied van de Ziel'.
Beide activiteiten vinden plaats in het Dominicanenklooster in Huissen.
De Roep van de Vrouw serie vanaf april 2022
met Anna Fernhout
Heb jij zin om langere tijd op pad te gaan in een vaste groep vrouwen? Er valt zoveel te ontdekken in ons zingen, in onze vermogen onszelf vol te laten zien en horen en in de mate waarin we contact durven toelaten met elkaar.
Anna nodigt je uit in je kracht, je kwetsbaarheid en in het genot van durven stralen in je eigenheid.
De Polyvagaal Theorie Inspiratie tweedaagse voor professionals
10 & 11 sept 2022
Met Heleen Grooten in Amsterdam
Helaas kon dit programma, dat was gepland in januari, niet doorgaan i.v.m. de coronamaatregelen van toen. Deze inspiratie tweedaagse, voor stembevrijders, coaches & therapeuten, is verplaatst naar 10 en 11 september 2022.
De mooiste mensen die we hebben gekend zijn zij die met verslagenheid te maken hebben gehad, die lijden kenden, worstelden, verlies leden
en hun weg uit deze diepten vonden.
Elisabeth Kübler-Ross
Het is een totale open deur, maar ik moet het toch zeggen: we leven in ingewikkelde tijden. Om niet te zeggen: er is crisis alom. Corona-crisis, klimaatcrisis, woningcrisis, migratiecrisis, het rijtje is langer dan dit en wordt steeds langer. Er is veel vervreemding die zich uit in verslaving, frustratie, eenzaamheid, tweedeling. Ondertussen leven velen van ons nog altijd in een ongekende welvaart. Nog, want we zien aankomen dat we zullen moeten gaan inleveren. En wat dan? Hoe verdragen we dat als samenleving?
Respect!
Als de nieuwsberichten verontrustend zijn is een groter perspectief onontbeerlijk. En we hebben af en toe een pareltje van hoop nodig om dat grotere perspectief levend te houden. Als je de Volkskrant leest is je oog wellicht op zo’n pareltje gevallen: een artikel over buurtmoeders in Amsterdam Nieuw-West. Nederlands-Marokkaanse vrouwen die in groepjes de straat opgaan als het spannend wordt, bijvoorbeeld omdat jongeren gewelddadig dreigen te worden door verveling, frustratie en bewijsdrang. Ze spreken de jongeren aan, maken contact, en zo dwingen ze respect af. Niet met een wapenstok of een waterkanon, niet door te dreigen of te beschuldigen, niet door ze tuig te noemen of ‘pleur op’ te zeggen, maar door contact te maken. ‘We praten met ze alsof het onze eigen kinderen zijn. We leggen uit dat we onze beurt leuk, schoon en veilig willen houden.’
Dit verhaal ontroerde me zeer. Als lezer snap je meteen: hier moeten we het van hebben. Van initiatieven van onderop, in dit geval vrijwilligerswerk, gericht op nabijheid en contact, door mooie mensen die ‘gewoon’ hun hart volgen. En daar dan zelf overigens ook vervulling uit halen, er zelf van groeien in kracht en waardigheid, zoals ook te lezen was in het artikel. Dat het hier (vooral, maar niet alleen) gaat om vrouwen zal geen toeval zijn, de kwaliteiten die hier de doorslag geven hebben vrouwen vaak beter ontwikkeld dan mannen.
Op weg met de mooiste mensen
Die kwaliteiten zijn voor mij een essentieel onderdeel van het grotere perspectief waar ik hierboven op doelde. Ik denk dat we op weg zijn naar een samenleving die opener is, contactrijker, inclusiever en zachter dan wat we nu gewend zijn. Dat zal ook moeten, dat is hoognodig als we als mensheid willen voortbestaan. We hebben daarvoor natuurlijk nog een hele weg te gaan, maar ik ben ervan overtuigd dat het die kant op zal gaan. Niet dat dat makkelijk zal zijn. Openheid verwerft een mens niet zomaar. Je verkrijgt ‘m niet door goed je best te doen ervoor, maar juist door los te laten. Door je over te geven aan onzekerheid, door pijn toe te laten en kwetsbaarheid. Er is moed voor nodig en standvastigheid. ‘De mooiste mensen die we hebben gekend,’ zegt Elisabeth Kübler-Ross zo prachtig in het citaat hierboven, ‘zijn zij die met verslagenheid te maken hebben gehad, die lijden kenden, worstelden, verlies leden en hun weg uit deze diepten vonden.’
Toen we eind oktober, tijdens onze Allerzielen-viering, weer voor het eerst met veel mensen bij elkaar waren om te zingen voelde ik hoe we dat aan het doen waren: verslagenheid, lijden en verlies de ruimte geven, de weg vinden uit die diepten. Wat kan zingen dan toch helpen. Als we werkelijk ons hart openen en ons overgeven aan wat we te zingen hebben dan transformeert er zich iets. We voelen nog steeds pijn, maar die is, misschien voor even, misschien wel voor langer, geen probleem meer. We vinden een weg erdoorheen, waar we hem misschien helemaal niet verwacht zouden hebben.
Een mooi woord
Of om het anders te zeggen: we hervinden de levensstroom. Die stroom is er altijd, maar we raken de aansluiting soms kwijt, er is op deze aarde immers zoveel afleiding. Levensstroom vind ik een mooi woord, het laat zo mooi zien wat het leven is: een stroom. Een stroom die voortdurend verandert, we moeten ons dus steeds weer ertoe verhouden, ons ermee verbinden. Of je ermee verbonden bent of niet laat zich heel simpel vaststellen: voel je vitaliteit? Zit er iets van glans in je leven, iets van sprankeling? Alles wat we op onze weg aan problemen tegenkomen lijkt die stroom te blokkeren. Dat kan je ertoe zetten om de problemen uit de weg te willen ruimen, daar zijn wij in onze cultuur ook erg bedreven in geworden. Maar veel van onze oplossingen zijn enkel symptoombestrijding, we verplaatsen dan het probleem en maken het onszelf eigenlijk nog lastiger. Wat we iedere keer moeten zien is dat ook iedere tegenslag nou juist onderdeel is van de levensstroom.
Nieuwe Ruimte
Dat vergt oefening. En de mooiste oefening die ik ken is: muziek. Want net zoals het leven een stroom is, is muziek dat ook. En muziek behoort tot de eerste ervaringen die een mens opdoet: al in de baarmoeder konden we er iets van horen. Daarom kan muziek ons zo troosten en geruststellen: we waren er al mee vertrouwd voordat we in ons aardse leven allerlei wonden opliepen.
Musiceren dus, alleen en samen met anderen. Zingen, je hart in je lied leggen, inclusief alles wat er in je hart leeft aan liefde, aan pijn, aan rouw, aan dankbaarheid, aan ontroering, aan compassie. Anderen horen zingen en dan voelen: ik ben niet alleen. En tijdens die Allerzielenavond dacht ik ook: ik zou daar nog veel meer ruimte voor willen scheppen. Dat leidde tot een nieuw idee: een middag en een (mantra-)avond waar we echt ruimte geven aan verlies, rouw, pijnlijkheid. Om de ontroering ervan toe te laten en wie weet, wie weet, dan ineens de genade te ervaren van nieuwe ruimte. Zo heet die dag dan ook: Nieuwe Ruimte. Want ik durf je te beloven dat die ruimte bestaat, ook al durf ik je niet te beloven wanneer die zich voor jou zal openen, dat hebben we niet in de hand.
Hartelijke groet,
Jan Kortie
Beste lezer,
Hieronder tref je informatie aan over alles wat we in deze tijden nog steeds wél kunnen organiseren. Dat is minder dan we zouden willen, we hadden bijvoorbeeld graag een mooie Kerst-mantra-avond willen houden, maar ja....
Ondanks de beperkingen waar we tegenaan lopen in deze tijd stroomt er ook inspiratie door ons centrum heen. We zijn blij dat nieuwe initiatieven zich aandienen. Zo gaf Erica Nap recentelijk voor het eerst bij ons een cacao ceremonie waar vele enthousiastelingen op af kwamen (nieuwe datum: 18 april). En in februari geeft Annelies van Wieringen voor het eerst de dagworkshop ‘Zeg eens nee!’.
We zijn heel erg blij met deze twee nieuwe collega’s. Hoewel ze nieuw zijn in ons midden, zijn ze al jaren werkzaam in dit vak en hebben ze menig stem bevrijd.
Ook organiseren we een Inspiratie Tweedaagse op 15&16 januari. Hiervoor nodigen we stem-, adem- en traumatherapeute Heleen Grooten uit om ons mee te nemen in de Polyvagaal Theorie. Speciaal voor afgestudeerde stembevrijders, maar ook voor (adem)coaches, psychologen en therapeuten die hier geïnteresseerd in zijn.
Lees hieronder verder over ons aanbod.
Warme groet,
Anna Fernhout
Zeg eens Nee! met Annelies van Wieringen
zaterdag 19 febr, Amsterdam Nieuwe collega, nieuw programma
Hoe zit het met jou en 'nee' zeggen? Je grens aangeven? Gaat dat je makkelijk af, of ben je eigenlijk een enorme pleaser? In het voelen en uiten van 'nee' kan veel levensenergie vrijkomen. Plus, het brengt je vaak weer bij een diepere 'ja' naar jezelf toe. Deze dag vindt plaats op 19 februari in het Polanentheater in Amsterdam.
Inspiratie tweedaagse De Polyvagaal Theorie
15 & 16 januari 2022
Met Heleen Grooten
Als stembevrijders zien we hoeveel zingen los kan maken bij deelnemers en ook in onszelf. Allerlei emoties komen voorbij, van blijdschap tot aan angst, van kracht tot aan verdriet. Best een levendige en ook spannende aangelegenheid soms. Voor onze collega stembevrijders organiseren we sinds dit jaar Inspiratiedagen. Om nieuwe dingen te leren en ons werk te voeden. In januari organiseren we deze tweedaagse over de Polyvagaal Theorie.
Deze dagen gaan over het thema veiligheid, en wordt gegeven door trauma-, stem- en ademtherapeute Heleen Grooten. In deze dagen zul je uitwisselen met andere deelnemers over je eigen triggers en oefenen in de trigger ombuigen naar een staat van veiligheid, waardoor stem en ademhaling tot rust kunnen komen. Oefeningen die je kunnen helpen om je eigen klanten te begeleiden in dit proces. Deze workshop is dus voor stembevrijders, maar ook voor coaches of therapeuten die met mensen werken en geïnteresseerd zijn in dit thema.
De Stem van Waarheid & Vrijheid
Vooropleiding, 5-daagse serie
vanaf jan., met Anna Fernhout
Vraag je je af of het vak van stembevrijders iets voor jou is? Of heb je gewoon zin in een langere serie stembevrijding om meer de diepte in te gaan in je eigen proces?
Anna nodigt je tijdens deze 5-daagse uit om jezelf te laten horen, precies vanuit de waarheid van dit moment, zodat je van daaruit de vrijheid kunt voelen die dat geeft. Steeds weer opnieuw.
Punt!
Nee, hoor, geen punt, joh.
Ja, daar heb je een punt.
Maar wat voor punt dan?
Een startpunt of een eindpunt?
Daar wil ik het nu eens met je over hebben.
Maar eerst wil ik je even wat vertellen over de afgelopen anderhalf jaar. Een van de meest verrassende ervaringen die ik daarin opdeed was hoe intens ik genoot van de ruimte die me in de schoot werd geholpen. En ik was lang niet de enige, werd me al snel duidelijk. Terwijl ik het echt heel fijn vind om te werken (ik heb fantastisch werk) bleek ik het nog fijner te vinden om niet te kunnen werken. Door de transitie in onze organisatie vlak voor de pandemie begon, had ik al veel organisatorisch werk uit handen gegeven, dus je snapt: ik had ineens veel tijd over. Ongekend veel, letterlijk: ik kende die ervaring niet. Maar ik bleek me er probleemloos aan te kunnen overgeven. Ik vond het echt geen punt.
Slapen, wandelen, pianospelen... en schrijven
Terwijl ik dus veel minder werkte bleef de stembevrijder in mij onverminderd aanwezig. Ik bleef (en blijf) heel geïnspireerd over ons werk, en ik ga alleen maar meer het belang ervan zien in onze maatschappij die op zoveel punten schreeuwt om bewustwording, om verzachting, om vertraging, om vertrouwen, om compassie.. Op al die momenten en plaatsen waar mensen in strijd terecht komen, of in isolement, waar we elkaar niet meer horen of verstaan, waar het eigenbelang koste wat het kost beschermd moet worden, waar de natuur ondergeschikt gemaakt wordt en we het contact verliezen met ons eigen natuurlijke zijn. Daar kan muziek, en zeker zingen zo veel betekenen, ons steeds brengend bij wat er écht toe doet in dit leven.
In de in mijn leven ontstane ruimte gebeurden een paar dingen. Ik voelde behoefte om bij te komen, ik ging meer slapen, meer wandelen, meer pianospelen, meer in de tuin werken. Meer lezen. En ook al gauw: meer schrijven. Lezen en schrijven over van alles maar ook over, jawel, het werk. Want daar gaat mijn hart totaal moeiteloos naar uit. Zo pakte ik ook een project op wat al jaren lag te wachten: een nieuw muziekboekje. Met een hele rits mantra’s die ontstaan zijn sinds ons vorige boekje verscheen. Bij elk lied wilde ik een korte toelichting schrijven, maar dat liep nogal uit de hand, want al schrijvend kreeg ik steeds meer inspiratie. En, tja, ik had tijd genoeg. Zo ontstonden er tientallen korte columns. Terwijl onze mantra-avonden dus noodgedwongen stil lagen schreef ik over mantrazingen. En ging ik nog weer meer snappen: wat is dat toch een fascinerende vorm van stembevrijding.
Nu komt het punt!
In een van de boeken die ik las (een mooi boek van Jan Oegema over Rilke) kwam ik een mooie omschrijving tegen van wat een mantra is. Oegema schrijft (ik kort z’n tekst iets in): ‘Mantra's zijn korte, memorabele zinnen met een levensbeschouwelijke inslag en met een verrassende combinatie van woorden. Mantra's zijn het startpunt van, of een vondst halverwege een denkproces, nooit het eindpunt daarvan.’ Korte, memorabele zinnen. Zo kort dus dat je niet hoeft na te denken, je onthoudt het meteen. Overigens ken ik ook genoeg mantra’s waar dat niet voor geldt, maar voor mij is kort en memorabel altijd een groot pluspunt. Een levensbeschouwelijke inslag. Er zit dus iets in van wijsheid, van diepte, van mysterie. Een verrassende combinatie van woorden. Ja, verrassing helpt om je te openen. Het mysterie van het leven past niet in dat wat we kunnen begrijpen, dus onze mind moet op een dwaalspoor worden gebracht. Een vreemde combinatie van talen kan daarbij ook helpen. Mantra's zijn het startpunt van (…) een denkproces, nooit het eindpunt daarvan. Bij dit zinnetje veerde ik echt op, wat is dat mooi gezegd. Een startpunt, geen eindpunt. Dat is het punt waar het me in deze nieuwsbrief over gaat: een mantra is een begin, een opening. Het is geen afsluiting, geen conclusie. Het is eerder een vraag dan een antwoord. Het is geen zekerheid, geen dogma, zelfs geen overtuiging. Het is eerder een verlangen, een hopen. Waar we elkaar (en onszelf) gevangenhouden in meningen, standpunten en discussies helpt het zingen van mantra’s ons om te openen, te verzachten, te verwonderen.
Voldoen de mantra’s die in dat boekje staan, en die we nu gelukkig ook weer kunnen gaan zingen, aan de beschrijving van Jan Oegema? Nee, zeker niet allemaal. Sommige lijken wel degelijk heel stellig. En soms schrijf ik er ook iets over wat heel stellig klinkt. Daar vraag ik dan nu alvast je compassie voor. In mijn enthousiasme draaf ik soms door. Maar dit is wel waar het boekje op uit is, en waar stembevrijding over gaat: je kunt steeds opnieuw beginnen, en dat is ook heel raadzaam. Terwijl we elkaar in onze maatschappij voortdurend het vuur aan de schenen leggen om te streven naar resultaten, en elkaar daar ook op afrekenen, met alle stress van dien, is dit een heel andere invalshoek. Mantrazingen helpt ons juist openen, in het moment, waar het altijd weer nieuw is, wat ons altijd weer vraagt om onze mentale constructies los te laten, om het niet te hoeven weten en te durven voelen wat in dit moment waar is. Het is heel nodig, maar ook heel fijn, om die laag aan te boren in onszelf in deze tijd waar iedereen antwoorden lijkt te willen hebben, of denkt te hebben.
Niet vechten maar geven
En als je daar, al is het maar voor een moment, in slaagt dan verdwijnt de stress. Er hoeft niets meer bewezen te worden, er hoeft geen gelijk bevochten te worden. Er ontstaat ruimte om te geven van je liefde, je schoonheid, je muziek, je inspiratie. Niet om er iets mee te bereiken, maar omdat het in zichzelf vervullend is. Al kan het wel spannend zijn, het vergt openheid en dus moed. Maar die heb we ook. En samen zingend bemoedigen we elkaar.
Wat vind je, heb ik een punt?
Hartelijke groet,
Jan Kortie
De Stem van Intimiteit
Weekend voor vrouwen
met Sarah Jens & Anna Fernhout
Dit weekend zat alweer een tijdje vol, maar er zijn toch een paar plekjes vrijgekomen! Wil jij er graag bij zijn? Weet je welkom. Van 5 t/m 7 november geven Sarah en Anna dit weekend voor vrouwen in het Dominicananeklooster in Huissen.
Het nieuwe muziekboekje Mantra's op muziek van Jan Kortie
en columns van zijn hand
In de negen jaren die verstreken zijn sinds we ons eerste muziekboekje publiceerden is er een dertigtal nieuwe liederen bijgekomen, en het werd hoog tijd om de bladmuziek van mantra’s beschikbaar te maken, met piano- en gitaarakkoorden. Ieder lied gaat vergezeld van een inleiding, een korte column. Grote dank aan collega-stembevrijder Wim Stokwielder voor het vele werk dat hij in dit boekje gestoken heeft. Het nieuwe boekje is (net als het oude en onze cd’s en boeken) te verkrijgen via onze webwinkel.Morgen is dit boekje te koop bij Allerzielen in de Dominicuskerk.
Jan Kortie in Huissen
Dinsdag 2 november
Allerzielen avond
Jan gaat weer het land in, te beginnen in Huissen (tussen Arnhem en Nijmegen). Dinsdag a.s. is hij daar te gast in het Dominicanenklooster, voor een middag rond stembevrijding en daarna een mantra-avond die een speciaal Allerzielenkarakter heeft. De middag is inmiddels vol, maar ’s avonds (19.45-21.45) is er nog beperkt plaats.
Thuispakket ZING! Dagelijks je stem bevrijden
Een dag niet gezongen is een dag niet geleefd!
Het thuispakket ZING! stimuleert je om van zingen een dagelijkse beoefening te maken, en zo de levendige en bekrachtigende werking daarvan te ervaren. Elke week krijg je toegang tot video's van Anna Fernhout en Jan Kortie vol inspiratie en zangtips die je op weg helpen. En muziekvideo's waarbij je kunt meezingen.
Vrouw, Lijf en Stem Workshopdag - 2 dec
met Anna Fernhout, Amsterdam
Wil jij wel eens een dagworkshop stembevrijding volgen met alleen vrouwen? Met of zonder ervaring: weet je welkom bij deze dag vol zingen, delen en lichaamswerk. Er zijn 2 plekjes vrijgekomen.
De Stem van Waarheid & Vrijheid Vooropleiding - serie van 5 dagen
met Anna Fernhout, Amsterdam
Ben jij benieuwd of het stembevrijdersschap iets voor jou is? Tijdens deze serie van vijf dagen stembevrijding duik je de diepte in: in je eigen zingen, in je gevoelens en blokkades, in je kracht en gevoeligheid én in contact met jouw innerlijke vrijheid en autonomie. Het geeft een goede indruk van de sfeer waarin we werken in onze opleiding. Heb je wel zin in een serie, maar geen interesse in het vak? Ook dan ben je welkom.
Allerzielen avond
29 oktober - Dominicuskerk in Amsterdam
Met veel plezier en een flinke dosis zin laten we je weten dat we vanuit het Centrum voor Stembevrijding een Allerzielen mantra-avond organiseren op 29 oktober in de Dominicuskerk, te Amsterdam. Deze herdenkingsavond wordt gegeven door Jan Kortie, Sarah Jens en mijzelf (Anna Fernhout). Ieder van ons zal je op eigen wijze meenemen tijdens deze avond. Blijf vooral hangen tot het einde van deze nieuwsbrief, want ik voorspel je een verrassend einde.
Het organiseren van deze avond is een bijzonder moment voor ons, want de laatste keer dat we een grootschalige samenzangavond hebben georganiseerd is ruim anderhalf jaar geleden. Dat terwijl de verbindende en hoopvolle werking die uitgaat van samen zingen juist zo fantastisch geweest zou zijn deze afgelopen periode. Want wat hebben we toch allemaal een hoop meegemaakt…
Nu stonden wij voor een lastige keuze: willen we deze avond organiseren mét QR code beleid, of willen we deze avond níet organiseren? Als degene die het Centrum leidt moest ik hierin een knoop doorhakken. Ik zal je zeggen, die keuze was niet eenvoudig. Mijn eerste reactie was: Nee! Ik doe hier niet aan mee. Het druist tegen te veel in.
Zelf heb ik een persoonlijke afweging gemaakt om me niet te laten vaccineren (hoewel ik niet tegen vaccinaties ben en daarin ieders keuze respecteer) en mijn agenda gloeit rood van de testafspraken die eraan zitten te komen. Dat gaat me niet in de koude kleren zitten, om het zo maar te zeggen. Dus waarom heb ik er dan voor gekozen om wél deze avond te organiseren?
Dat zit als volgt. Het uitgangspunt in ons werk als stembevrijder is dat we geloven dat zingen een manier is om te voelen dat we verbonden zijn, met onszelf, met de mensen om ons heen en met het leven. Dit gaat over een verbondenheid die meningen en perspectieven ontstijgt, die ons samenbrengt in het weten dat er een heelheid bestaat waar niemand buiten kan vallen. Welke noot je ook zingt. Hoe je je ook voelt. Wat je ook denkt.
Die verbinding, dat soort van samenzijn, is juist wat er nu nodig is als je het mij vraagt. Hoewel ik een ‘nee’ voel op het QR-code-beleid, voel ik een nog grotere ‘JA!’ op het creëren van plekken waar we worden uitgenodigd om ons te openen voor een diepere realiteit van verbinding en van vertrouwen. Dat is iets waar ik met mijn hele hart achter kan staan. Sterker nog, ik voel er urgentie bij.
Soms zeggen mensen wel eens ‘al die regels, dat past toch niet bij stembevrijding, ik kom hier om me vrij te voelen!’ Ik snap de gedachte maar al te goed. Want ja stembevrijding gaat over vrijheid. Maar niet over die vrijheid die ontstaat als de uiterlijke omstandigheden meewerken, maar juist de vrijheid die zich openbaart als een innerlijke ruimte, die niet afhankelijk is van de uiterlijke omstandigheden.
Juist in deze tijd is het een behoorlijke beoefening om ons niet gevangen te laten nemen door angst, woede, pessimisme en wantrouwen. Hoewel er met deze gevoelens niks mis is. Er zit juist leven in! Deze gevoelens verlangen ernaar om geuit en gehoord te worden. Maar dan bedoel ik niet geuit in meningen of perspectieven, die zorgen vaak eerder voor meer afstand dan meer verbinding met elkaar (of onszelf). Ik bedoel dat de energie van de emoties ruimte wil krijgen. En zingen is een manier (of misschien wel dé manier) om dit te doen. Als je in je zingen je gevoelens kunt meenemen dan kunnen deze gevoelens weer doorstromen en blijven ze niet in je sudderen en zich vastbijten in gedachten.
Wat zich dan in ons kan openbaren is meer ruimte, en datgene wat we erg nodig hebben nu, meer:
Vertrouwen.
Tijdens deze avond zal Sarah de namen zingen van overledenen. Als je wilt dat zij de naam zingt van iemand uit jouw omgeving die is overleden en die je wilt herdenken, dan kun je de naam schrijven op een briefje aan het begin van de avond. We zullen mantra's zingen, herdenken, stil zijn met elkaar en meer in ons lijf zakken.
…. Cliffhanger…er verschijnt een mailtje in mijn inbox..
Eenmaal aan het einde van dit epistel gekomen krijg ik bericht van de koster van de Dominicuskerk. Hij geeft aan dat we geen QR codes hoeven te scannen, omdat we een herdenkingsdienst organiseren. Vervolgens bel ik de Rijksoverheid met de uitleg over deze avond en de vraag of we verplicht zijn QR codes te scannen en krijg ik als antwoord: volg de richtlijnen van de kerk. Kortom! We mogen deze avond organiseren zonder QR-beleid, wel mét 1,5m afstand en de helft van de bezetting van de kerkzaal. Was dit opnieuw een enorm keuzeproces? Nee. Absoluut niet. Deze keuzes was makkelijk gemaakt.
We nodigen je van harte uit om te komen zingen met ons op 29 oktober. We zullen zingen voor overledenen, we zullen zingen voor het leven en we zullen zingen voor vertrouwen. En weet je wat? Iedereen is welkom!
Ie-de-reen.
Graag tot dan.
Warme groet,
Anna Fernhout
Hoog aan de hemel stond de zon. Schijn ik eigenlijk wel goed? dacht hij. Hij wist dat nooit zeker. Nu eens scheen hij wat harder, dan weer wat zachter. Maar of het goed was? De hele dag dacht hij daarover na. (…) Soms verschenen er wolken die voor hem gingen hangen. Dan dacht hij: wat nu? en krabde met zijn stralen achter zijn gloeiende achterhoofd. O ja, dacht hij kortere of langere tijd later. Tevoorschijn komen, ik moet tevoorschijn komen, dat is waar ook.
Toon Tellegen (uit: De genezing van de krekel)
Tevoorschijn komen. Sinds ik een paar maanden geleden dat prachtige boekje van Toon Tellegen, waaruit bovenstaande passage komt, weer eens las blijven die woorden steeds in me terugkomen. Ik moet tevoorschijn komen. Is dat niet precies waar stembevrijding over gaat?
Voor mijzelf is tevoorschijn komen nog altijd een heel leerproces. Ik denk wel eens dat ik stembevrijding dan ook vooral voor mezelf heb uitgevonden. Of nou ja, uitgevonden, ik heb het woord ooit bedacht, maar natuurlijk niet het verlangen dat dat woord tracht te beschrijven. Het verlangen dat in ieder mens zit om gekend te worden, om zichzelf naar buiten te kunnen brengen in waarachtigheid en om daarin gezien en gehoord te worden, contact te voelen. Ik ervaar dat als een eindeloos leerproces, waarin steeds weer iets bevrijd wordt, dat betekent: iets wat eerst vastzit kan gaan stromen. Dat moment van bevrijding is altijd weer verrassend en vervullend in z’n waarachtigheid.
Schijn ik wel goed genoeg?
Zoals Toon Tellegen de zon de vraag schijn ik wel goed genoeg? in de mond legt is het ineens een vertederend zinnetje geworden. Maar die vraag gaat ook over jou en mij, lees die hele passage hierboven nog maar eens alsof hij niet over de zon maar over jou gaat. Herken je iets? Ik ken die vraag zelf maar al te goed, van jongs af aan is mijn handelen door die vraag gestuurd. O, wat heb ik goed m’n best gedaan. Op school, in de kerk, bij de meisjes, waar eigenlijk niet? En wat heeft het jaren gekost om er langzaam maar zeker achter te komen dat het daar toch niet om ging. Dat er onder die laag waaraan ik mijn identiteit ontleende een andere laag schuilging, of eigenlijk: een heleboel andere lagen, ik ontdek er nog steeds nieuwe. Dat is bevrijdend – en soms ook pijnlijk of schaamtevol, omdat de eerdere onwaarachtigheid dan aan het licht komt. Maar ik kom tevoorschijn, ik word steeds iets transparanter, voor mezelf en voor m’n omgeving. En terwijl daardoor m’n identiteit brozer wordt groeit paradoxaal genoeg m’n autonomie. Maar er is nog een paradox: terwijl m’n autonomie groeit ga ik meer open, hoef ik minder te beschermen, kan ik meer delen.
Nu even een mega-stap. Want ik ben niet de enige, gelukkig. Ik denk dat dit transformatieproces zich in de hele mensheid aan het afspelen is en dat we daar hoop aan kunnen ontlenen. We kijken aan tegen problemen die onmogelijk groot zijn voor ieder van ons, met de klimaatcrisis als een van de meest bedreigende. Daar kun je heel ontmoedigd van raken. Het zijn problemen die roepen om heel veel en ook heel praktische oplossingen. Maar tegelijk moet er iets anders gebeuren: we moeten op allerlei fronten leren inleveren en dat gaat pijn doen. Ik denk dat we dat alleen zullen kunnen als we groeien in bewustzijn. En precies dat is ook gaande – al is dat niet het eerste wat je ziet als je naar het journaal kijkt en de kranten leest. Die bewustwording gaat over de kostbaarheid van ieder mens en van al het leven op aarde. Dat kan alleen maar beginnen bij onszelf, wat egoïstisch klinkt, maar het niet is. Want iedere keer als je je eigen kostbaarheid kunt omarmen en ermee naar buiten durft te komen ontstaat er meteen ook de ruimte om de ander in z’n goedheid en schoonheid te kunnen zien. Dit gaat wezenlijk om het op waarde schatten van wat er in ons leeft, en wel van álles wat er in ons leeft. Alles wat je in jezelf ervaart en wat anderen in zichzelf ervaren verwelkomen, zonder selectief te hoeven zijn.
Vertel me erover
Dit proces is een traag proces. Tevoorschijn komen leer je niet uit een goed leerboek, je leert het door het te doen, het is ervaringsleren. Je zet een stapje, en nog een stapje, het lijkt soms niet op te schieten, maar als je af en toe omkijkt zie je toch vooruitgang. En dan ineens zet je een grote stap, waarmee je jezelf verbaast. Intussen kijk je om je heen en zie je dat je niet alleen bent, ook anderen zetten stappen. Je opent je, je wordt ontvankelijker, je verzacht je ogen en je oren, je gaat beter kijken en luisteren. Of zoals de schrijfster en journaliste Caitlin Moran onlangs in een interview beschreef: ‘Het belangrijkste dat ik geleerd heb, is om niet bang te zijn voor verdriet. Vroeger zei ik: 'Kom op, het komt wel goed.' Nu zeg ik tegen mensen die verdrietig zijn: 'Je bent verdrietig, dat spijt me zo, vertel me erover.'
Je kunt behoorlijk ontmoedigd raken van de enorme problematiek waar de mensheid voor staat. Maar raap je moed bij elkaar en kom tevoorschijn. Misschien niet met een grotere auto, nieuwe schoenen of een stellige opinie – al kan dat een fase zijn die je onvermijdelijk eerst door moet. Kom tevoorschijn in waarachtigheid. Kom tevoorschijn met je eigen lied, zoals het in jou leeft. Ja, zingen kan daarin wonderen voor je doen, het kan een prachtige oefening zijn in het loslaten van je schijn-identiteiten, het vergroten van je eigen autonomie en het je echt openen voor anderen.
Schijn ik eigenlijk wel goed?
Zing ik eigenlijk wel goed?
Tevoorschijn komen, ik moet tevoorschijn komen, dat is waar ook.
Je bent van harte welkom,
Jan Kortie
PS1 Verlang je ernaar om weer met z'n allen te zingen? We zijn er nog steeds voorzichtig in. Maar volgende week zetten we weer een stap: Anna presenteert dan haar nieuwe EP, in een meezingconcert. Er is een beperkt aantal kaarten voor deze feestelijke avond in de ruime kerkzaal van Vrijburg, hieronder meer info.
PS2 Ook heten wij een nieuwe stembevrijder (terug) in ons midden: Erica Nap! Lees hieronder meer.
Meezing concert Anna Fernhout zaterdagavond 11 september, Amsterdam
georganiseerd door Heartfire
Zingen, samenzijn en bezinning. In de fijne sfeer van de ruime kerkzaal in Vrijburg geeft Anna een concert samen met drie muzikanten, waaronder stembevrijder en violiste Isabel Watson. Neda Boin, ook stembevrijder, opent het concert met een paar van haar liedjes. Vanaf deze datum is Anna haar nieuwe EP uit 'Haast je niet, vier het leven'. Vier je met ons mee? De muziek van haar eerste EP beluister je hier via Spotify.
Het Lied van de Latifa
een serie met Marjo Brenters
vanaf 27 oktober 2021
Vanaf 27 oktober start Marjo een nieuwe serie waarin ze deelnemers brengt bij hun eigenheid, hun talent en hun zingen. Het zullen vijf middagen in Amsterdam en twee online Zoombijeenkomsten zijn. Marjo maakt hierbij gebruik van verschillende vormen: zingen, schrijven, delen en reflecteren.
De Stem van Intimiteit
Weekend voor vrouwen
met Sarah Jens & Anna Fernhout
Met heel veel plezier heten we Sarah Jens weer terug! Na een sabbatical van een jaar stapt ze na de zomer weer terug in ons Centrum.
Van 5 t/m 7 november geeft zij dit weekend voor vrouwen met Anna Fernhout.
Cacao ceremonie 28 nov 2021 Nieuwe stembevrijder in ons centrum! zondag 28 nov 2021, Baarn
Met heel veel plezier introduceren wij Erica Nap (terug) in ons midden. Erica was jaren geleden docent in onze opleiding, waarna ze haar eigen pad is gegaan als ondernemende stembevrijder met haar eigen school. Nog steeds gaat zij haar eigen pad en we zijn blij dat ze zij met haar eigenheid en talent onder de vlag van ons centrum ook activiteiten wil aanbieden. Weet je welkom bij haar Cacao ceremonie, waar ze je uitnodigt in de openende werking van zingen en cacao.
Zingen Verbroedert
Zaterdag 6 november workshop voor mannen met Alexander Poels
Ode an die Freude Opleiding tot Stembevrijder® Zeventiende jaargang
De nieuwe 1e jaarsgroep voor onze opleiding zit bijna vol. We zijn de laatste hand aan het leggen aan het vormen van deze nieuwe groep eigenzinnige mensen.
Wil jij eigenlijk dolgraag instromen? Onze groep maken we halverwege september definitief.
Je kunt een mailtje sturen naar: info@centrumvoorstembevrijding.nl
Podcast
Interview met Anna Fernhout
door Eva Kaldenbach
Eva vertelt:
"In dit interview met Anna hebben we het over de kracht van stembevrijding: het uiting geven aan je gevoel zonder het 'verhaal', de schoonheid van (opr)echte gevoelens/emotie, hoe we meer verbinding kunnen ervaren door juist níet met elkaar te spreken, hoe we meer lichtheid kunnen ervaren, dat het leven 'en - en' is en dat er nooit iets 'mis' gaat in wat we ervaren.
Thuispakket ZING! Dagelijks je stem bevrijden Een video voor jou
Het thuispakket ZING! stimuleert je om van zingen een dagelijkse beoefening te maken, zodat je kunt ervaren wat de levendige en bekrachtigende werking daarvan is. Elke week krijg je toegang tot video's van Anna Fernhout en Jan Kortie vol inspiratie en zangtips om je die week op weg te helpen. Ook vind je muziekvideo's waarbij je kunt meezingen.
Benieuwd naar het hele programma?
Piano spelen voor publiek, dat is pas spannend!
Stefan de Vrij
Meestal staat er boven deze column een citaat van een filosoof, een musicus, een schrijver. Maar ja, het EK voetbal houdt (een deel van) ons land in z’n greep, dus laat ik daar nou eens gewoon in meegaan. Want hoe vaak kan ik nou een voetballer citeren? Over musiceren! En dan ook nog iemand met zo’n toepasselijke achternaam!
Stefan de Vrij is wel wat spanning gewend. Ga maar na: voetballen in volle stadions in Italië, de belangen zijn groot, één fout kan grote consequenties hebben. De Vrij speelt ook piano, niet onverdienstelijk zelfs, is een groot fan van Ludovico Einaudi en belandde, toen hij een van diens concerten bezocht, tot zijn verrassing met hem op het podium, aan de vleugel. En vond dat dus veel spannender. Intrigerend, nietwaar? Een zaaltje, geen grote belangen, en foute noten zou niemand hem kwalijk nemen. En toch: veel spannender.
Spanning heeft twee kanten
Als we iets spannend vinden is dat altijd een teken dat het er echt toe doet. Spanning zegt in wezen: dit is belangrijk voor mij. Er zit een angst-kant in (‘als ik maar niet…’) maar ook altijd een kant van opwinding, van verlangen (‘wow, stel je toch voor dat …’). Het onderscheid dat soms gemaakt wordt tussen gezonde en ongezonde spanning is eigenlijk kunstmatig. Zenuwen die we voelen zijn de natuurlijke en dus gezonde reactie op een situatie die veel voor ons betekent en die we niet helemaal in de hand hebben. Wel is het natuurlijk ongezond als die spanning zich niet na enige tijd kan ontladen, maar daarover verderop meer.
Pianospelen voor publiek is dus, als ik consequent doorredeneer, op een bepaalde manier belangrijker voor de Vrij dan voetballen. Niet omdat hij in wezen meer pianist dan voetballer is, althans dat neem ik nu maar even aan. Maar vermoedelijk wel omdat het hem bij een wezenlijker ervaring brengt. Dat is namelijk wat muziek doet: het brengt ons bij ons wezen, onze essentie. Ze brengt met haar trilling allerlei lagen in onszelf tot trilling en dan voelen we dus beweging, leven, energie, stroming. Mogelijk in de vorm van geroerdheid, of van vreugde, van verdriet of opwinding, het kan van alles zijn, maar het leeft! En we hebben het niet in de hand.
Een treurige misvatting
Die stroom, dat proces, daar gaat het om in muziek. Dat vergeten we overigens vaak. Dan denken we dat het erom gaat dat er iets moois wordt voortgebracht, iets creatiefs wellicht, of minstens iets wat aanvaardbaar is in de oren van anderen. Dat is de grote vergissing die we in onze cultuur aan het maken zijn: dat kunstbeoefening vooral hoort bij erkende getalenteerde grootheden en dat de muziek van de een beter is dan van de ander. Dat er prestaties geleverd moeten worden en dat die ook te meten zouden zijn. Dat er vaardigheden moeten worden aangeleerd en daarmee doelen moeten worden behaald. Onze hele maatschappij zit vol met dat soort denken, en de muziekwereld draagt daar ook de sporen van, onontkoombaar.
Maar dat is een treurige misvorming van wat muziek wil zijn. Muziek wil ons de kans geven om onszelf naar buiten te brengen, onze waarheid, onze schoonheid, onze goedheid, onze eigenheid. Ons eigen lied, ons hele lied, onvergelijkbaar met dat van alle anderen en tegelijk toch ook één daarmee. Muziek wil ons laten ervaren dat we verbonden zijn met elkaar en met alles om ons heen, omdat trilling geen onderscheid maakt, alles trilt met al het andere mee. In onze cultuur kan een kind zomaar de indruk krijgen dat muziek vooral iets is om naar te luisteren. Dat is toch te verdrietig voor woorden? Muziek is er op de eerste plaats om te doen, voor iedereen, en om in het zingen en spelen op te gaan, te voelen dat je leeft en iets te zeggen hebt, iets te geven hebt, groot of klein, maar altijd weer nieuw, nooit hetzelfde.
Maar alles verandert
Gelukkig is onze maatschappij geen eindstadium, maar een cultuur die aan het transformeren is. Alom is zichtbaar hoe de prestatie-gerichtheid in onze economie mensen en aarde uitput. En ik denk dat wij met onze muziek en ons musiceren iets wezenlijks kunnen bijdragen aan die broodnodige transformatie. Bijvoorbeeld het besef dat echte groei niet betekent: meer geld, maar meer bewustzijn. En het inzicht dat onze ervaringen in het proces veel belangrijker zijn dan de uitkomst ervan. Of eigenlijk: dat de uitkomst voor zichzelf zorgt als wij ons durven overgeven aan de stroom van het leven en van de muziek die door ons heen gaat. Dit leven gaat immers niet lineair van A naar B, het kronkelt, het stroomt en vindt z’n eigen weg.
Dat alles betekent natuurlijk ook: het loslaten van oude zekerheden, het durven toelaten van stagnatie, van twijfel, van verlies. De beloning daarvoor is: openheid, ruimte, werkelijke vrijheid, maar die beloning laat soms wel langer op zich wachten dan je zou willen. Dan kan de spanning behoorlijk oplopen. En ik zei al: die moet dan ook ontladen kunnen worden. Ook daarvoor hebben we onze stem gekregen, ons lichaam, en ons vermogen om te zingen. Dat begint dan misschien niet bij een mooi afgerond lied, het begint waarschijnlijk bij een diepe zucht, en nog een, en nog een. Met steeds iets meer geluid. Net zo lang tot het vanzelf (ja, echt waar!) zingen blijkt te worden. Zo leren we steeds opnieuw: het gaat niet om een prestatie leveren, het gaat om geven wat er in ons leeft. En dat blijven we doen, net zolang tot iedereen dat snapt en onze samenleving echt getransformeerd is. Ja, dat kan even duren, maar als je goed om je heen kijkt zie je dat dat proces gaande is en onomkeerbaar.
Sportjournalisten valt het op hoe vrij de Vrij momenteel aan het voetballen is. Misschien een tip voor de rest van de Oranje-selectie: ga musiceren, dan valt daarna alle druk enorm mee.
En jij? Kom maar meedoen, zing naar hartelust, dat is fijn voor jou en goed voor de wereld.
Hartelijke groet,
Jan Kortie
Dagworkshop stembevrijding juli, Amsterdam Met Anna Fernhout
Ode an die Freude Opleiding tot Stembevrijder® Zeventiende jaargang
Er lopen al bijna 250 stembevrijders rond in Nederland en daarbuiten. Maar de wereld heeft er nog veel meer nodig . Huist er wellicht een in jou?
Op 27 september 2021 starten we een nieuw studiejaar.
Lees er meer over in de folder die je hier aanvraagt.
ZING! Thuispakket stembevrijding met Anna Fernhout & Jan Kortie
starten wanneer je wilt!
Vanaf 26 juni mag er weer in groepen gezongen worden, bravo! Wil jij je stembanden thuis alvast opwarmen voor wanneer we weer mantra-avonden kunnen organiseren? Of vind je stembevrijding in een groep nog te spannend? Check dan ons thuispakket.
'Alles is ons wil zingen –
ook ons verdriet' Podcast met Jan Kortie
Stembevrijding kan veel betekenen voor mensen die verlies ervaren. Zingen kan troost geven, bemoediging, ruimte en kan je bij je eigen veerkracht brengen.
Het Expertisecentrum Omgaan met Verlies nodigde Jan uit voor een podcast over dit onderwerp, een mooi gesprek van een klein half uur.
De Roep van de Vrouw Serie van 5 dagen - 2 okt Vooraankondiging
Op 2 oktober start de vijfdaagse serie voor vrouwen 'De Roep van de Vrouw', gegeven door Anna Fernhout. Meer informatie over dit programma staat voor de zomer online. De data zijn al geprikt: 2, 16 en 30 oktober en 13 en 27 november. Wil je op de hoogte gehouden worden? Stuur een mailtje naar Anna.
De Verwondering 11 juli om 08.25
NPO 2
Had je de aflevering met Jan Kortie gemist in de Verwondering van 24 januari? Op 11 juli wordt het herhaald! Om 08.25 op NPO 2.
Wat inspiratie ook is, het komt voort uit een voortdurend niet-weten.
W. Szymborska
Een paar maanden geleden zag ik op tv de uitreiking van een Edison aan Pieter de Graaf, winnaar van deze muziekprijs in de categorie ‘Neoklassiek’. Wat een fascinerend woord, wat is neoklassieke muziek? Neo betekent nieuw en klassiek betekent, eh, nou ja, klassiek. Ik dacht dat ik wist wat klassieke muziek is, maar als je op Wikipedia de definitie ervan zoekt kom je een onnavolgbare woordenbrij tegen. Het is kennelijk nogal lastig om dat begrip af te bakenen. Op Wikikids draaien de kinderen er minder omheen, daar las ik: ‘Klassieke muziek is muziek die al heel oud is.’
Pieter de Graaf is opgeleid als jazzpianist. Na jarenlang getoerd te hebben raakte hij verveeld. Op een bepaald moment realiseerde hij zich dat hij niet meer voelde wat hij speelde. ’Ik vertelde niet veel.’ Hij besloot te stoppen met optreden om de rust te hervinden om weer dingen te creëren. ’De enige voorwaarde was dat ik echt elke noot die ik zou gaan spelen weer zou gaan voelen.’ Hij pakte dat vrij radicaal aan: ’toen ben ik echt letterlijk met één noot begonnen, om juist los te komen van alle stijlen’. Die noot bleef hij herhalen om ‘de muziek te laten vertellen wat dan de volgende stap zou zijn, wat misschien een beetje zweverig klinkt, want ik was er natuurlijk zelf bij.’ Dat leidde tot een nieuwe vorm van muziek, waarbij hij piano speelt, maar ook elektronica gebruikt. En dat klinkt inderdaad, tja, neoklassiek. Hij maakte een cd en won daarmee die Edison.
Wil je een identiteit, of wil je levendigheid?
Ik smulde van dit verhaal (en ook van de muziek). Hoe herkenbaar! Je doet een tijdlang waar je plezier in hebt, met wat geluk (en hard werken) kun je er je broodwinning van maken. En dan komt er een moment waarop je je gaat vervelen. Iets is op, is klaar. Dan is de cruciale vraag: hou je vast aan wat goed werkt? Of durf je los te laten en zonder enige garantie opnieuw te beginnen? Enkel omdat je hart je dat ingeeft. Of: je lichaam, want wat ons hart beroert is natuurlijk in ons lichaam voelbaar.
Dat is een dappere stap en het is altijd inspirerend om iemand te zien die dat durft. We moeten immers van tijd tot tijd allemaal zo’n stap maken, groter of kleiner. Eigenlijk gaat het dan steeds over het loslaten van een houvast, en je weer overgeven aan de stroom van het leven. Je vertrouwen niet (langer) baseren op je identiteit, maar op je creativiteit, je veerkracht, je talent en je vermogen om mee te bewegen met wat er gebeurt.
Drie stappen
Hoe hervind je inspiratie en levendigheid als je die kwijt bent? Ik leerde hierover in de allereerste workshop over improviseren die ik ooit volgde een belangrijke les. Het gaat om drie stappen. Ik zal ze hier beschrijven zoals ik het in het musiceren steeds ervaar, maar je zult wel snappen dat deze les ook in de rest van het leven toepasbaar is.
Stap één: laat het stil worden. Wacht. Durf aan om het even niet te weten en niet te hoeven weten. Open je, dat betekent: voel wat er te voelen is. Dat is bijna altijd meer dan je je bewust was. Voel, adem, zucht eventueel als dat lekker is. Neem de tijd. Luister, met je oren, maar vooral met je hart.
Stap twee: als je de neiging in jezelf voelt opkomen om te gaan spelen of zingen volg die dan, maar begin in grote eenvoud. Zoals Pieter de Graaf: met één toon. Geloof me, dat is altijd weer de beste start van ieder nieuw muziekstuk: de super-eenvoud van één toon. En dan opnieuw: voelen! Niet denken, nee, voelen. Je hart inschakelen en je lichaam. Ademhalen, werkelijk nieuwsgierig zijn, en dan ‘de muziek laten vertellen wat de volgende stap zal zijn.’ Durf je te beperken, zoek het niet te snel in variatie, zoek het juist in de intensiteit van je aanwezigheid. Laad iedere toon met jouw aandacht, met jouw energie. En kijk, je bent begonnen met een improvisatie: een muziekstuk wat nog niet bestond en wat helemaal uit jou voortkomt.
Dan kom je bij stap drie: verwonder je! Muziek is een wonder. En jij ook.
Verwondering
De Graaf excuseert zich nog omdat dat wat hij zegt misschien ‘wat zweverig’ klinkt, maar dat excuus is overbodig, is muziek niet juist bedoeld om ons te verwonderen en zo uit onze aardse beslommeringen op te tillen? Maar ja, in onze cultuur vinden we rationaliteit van een hogere orde dan voelen, terwijl het tegendeel natuurlijk het geval is: niet ons denkwerk maar onze gevoeligheid brengt ons dichter bij onze creativiteit, onze muzikaliteit en niet te vergeten onze levendigheid.
In januari werd ik geïnterviewd door Annemiek Schrijver in het tv-programma ‘De Verwondering’. Zo ongeveer het eerste wat Annemiek tegen mij zei, nog voor de opnames begonnen, was: ik ben er jaloers op dat jij kunt improviseren, dat zou ik ook willen kunnen. Annemiek is zelf een begenadigd pianiste, heeft conservatorium gedaan, maar zoals meer klassieke musici denkt ze dat improviseren moeilijk is, dat je er van alles voor moet kunnen en weten, en dat het voor haar niet is weggelegd. Ik zei dat ik het haar graag zou leren, en dat een uurtje daarvoor genoeg zou zijn. Improviseren is namelijk niet moeilijk. Het is alleen wel spannend. Zij wilde die uitdaging wel aangaan en stelde voor om er podcast van te maken. Dat hebben we gedaan, het resultaat staat nu online. Je vindt de podcast hier. En ik hoop dat als je het beluistert het jou inspireert om ook te gaan improviseren, of om dat nog veel vaker en veel vrijer te doen. Want het is heerlijk om je eigen stroom, je eigen levendigheid, je eigen verhaal, je eigen waarheid te verklanken. En te voelen: niemand hoeft mij vertellen hoe ik het moet doen, het komt van binnenuit.
Hartelijke groet,
Jan Kortie
Dagworkshop stembevrijding mei en juni, Amsterdam – Met Alexander Poels, Anna Fernhout of Marjo Brenters
ZING! Thuispakket stembevrijding met Anna Fernhout & Jan Kortie
starten wanneer je wilt!
Zingen als dagelijkse beoefening: heb je daar wel eens aan gedacht? Zingen is om vele redenen gezond voor ons en stressverlagend. En het helpt ons steeds weer te verbinden met wat er in ons leeft en daar ruimte aan te geven.
Schrijf je Vrij! Online programma – 26 mei met Marjo Brenters
“‘Schrijven als zelfhealing. De gerichte opdrachten helpen om het op te diepen uit mezelf, ook al ligt er nogal wat shit overheen.” – deelnemer Schrijf je Vrij
Zou jij weleens nieuwe en verrassende stappen willen zetten, niet in je zingen, maar in je schrijven, waarmee je weer tijden vooruit kunt? Welkom in de intensieve online cursus Schrijf je Vrij! van stembevrijder en schrijver Marjo Brenters.
“Echt íedereen, die ook maar énigszins geïnteresseerd is in zelfreflectie, zelfontwikkeling, in ‘groei’ hoe dan ook, kan uit dit boek heel veel voeding halen…en vitamines…. en mest…”
– lezer over ‘Jouw lied – jouw leven’ van Marjo Brenters.
Lees jij het boek al?
Zin om mee te doen met de online Leesclub met Marjo?
Dat is het fijnste op aarde, als je met een stroom mee kunt gaan.
Christianne Stotijn (zangeres)
Als ik een tijdje gezeten heb en ik sta op dan voel ik wat stijfheid, soms zelfs veel. Dat had ik vroeger niet. Ik word kennelijk minder soepel – nou ja, m’n lichaam in ieder geval. Jammer wel, ik ben kennelijk geen 17 meer. Alhoewel… In m’n mind kan ik me nog steeds een jongen van 17 voelen. Alsof ik nooit ouder geworden ben. Beter gezegd: alsof er iets in mij niet ouder wordt. Ken je dat? Mij fascineert dat wel. Zo voel ik me tegelijkertijd ouder, minder soepel, en dus minder vrij in m’n bewegingen én in andere opzichten helemaal niet ouder, heel soepel en heel vrij, eigenlijk zelfs meer dan vroeger. Vrijheid heeft kennelijk allerlei lagen.
Stembevrijding, het woord zegt het al, gaat over vrijheid. En het gaat dus ook over soepelheid. Stembevrijders kunnen je bij een versoepeling brengen die geen enkel kabinet je kan geven. De vrijheid waar het hier over gaat speelt zich af op een niveau waar we niet meer afhankelijk zijn van de omstandigheden. Niet alleen mijn lichaam maar iedere vorm in de wereld heeft altijd de neiging om te verstarren. Je kunt het proces daarvan wat vertragen, maar meer ook niet. Echte vrijheid betekent alle vormen steeds weer los durven laten.
Vrijheid, ofwel: niet sturen
Musici hebben in het beste geval op een diepgaand niveau weet van vrijheid. Ik schrijf: in het beste geval, omdat ook musici natuurlijk kunnen verstarren, uit angst en moeilijk te verdragen onzekerheid. In het citaat boven deze column zegt Christianne Stotijn waar het om draait: meegaan met de stroom. Ze lichtte dat verder toe in een interview. “Ik moet vooral de muziek niet in de weg zitten met mijn ego. In het begin wilde ik mezelf bewijzen, beter zijn dan anderen, de mooiste recensies. (…) Door de geboorte van m’n zoon ben ik mezelf minder belangrijk gaan vinden. (…) Het houdt me nauwelijks meer bezig wat anderen ervan vinden. (…) Sindsdien beleef ik ook veel intenser plezier aan op het podium staan. Dat was vroeger vaak anders. Ik heb veel concerten gedaan vol angst, vol prestatiedrang. Wanneer ik opnames van mezelf terugzie, heb ik soms medelijden, omdat ik zie hoe ik aan het vechten was. (…) Als alles klopt en je in volledige vrijheid er kunt staan, voel ik niet alleen geen enkele spanning, maar zelfs niet meer mijn stem in mijn keel. Zingen wordt dan een klank die door je heen gaat - een vibratie van je wezen. (…) Zodra je dat wilt gaan sturen, gaat het weg.”
Stotijn heeft het over intens plezier. Ik lees die woorden en herken ze. Werkelijk genieten. Het deel van mij dat nog altijd 17 is kan dat heel goed, zelfs beter dan ik toen ik zelf 17 was. Genieten van van alles. Dat gaat altijd over: genieten van wat er wel is. Ik kan minder goed dan vroeger tegen koffie (en alcohol en zo nog het een en ander), maar ik geniet enorm van het ene kopje dat ik mezelf dagelijks nog wel permitteer. Dat ik kan genieten is een zegen, het is niet mijn verdienste, ik heb dat van vroeger uit meegekregen, denk ik. Voor sommige mensen is dat veel moeilijker. Maar het is te oefenen. In de natuur bijvoorbeeld – al die bloesems die nu overal zichtbaar zijn willen ons daar bij helpen. Muziek en zeker zingen doen dat ook. En trouwens: zingen is ook natuur!
Thuiskomen
Stembevrijding is steeds ook gericht op schoonheid (nog zoiets waar veel valt te genieten). Ik heb het dan niet over je best doen om mooi te zingen. Echte schoonheid gaat niet over je best doen, schoonheid zit in iedere mens, ook muzikale schoonheid zit in iedere mens. Je komt daar als je je opent voor de innerlijke stroom van muziek. Dat kan overigens een hele kluif zijn, maar laat je daardoor niet ontmoedigen, de beloning is groot. Schoonheid is van wezenlijk belang in deze wereld, er is immers zoveel lelijkheid. Schoonheid doet ons thuiskomen in onszelf, las ik ooit, mooier kan ik het niet zeggen. Het helpt dus echt als we ons omringen met wat we mooi vinden. En het helpt ook als we onze eigen schoonheid naar buiten laten komen, bijvoorbeeld als een stroom van muziek.
Ik heb wel genoten van de lockdown, heerlijk al die ruimte die me ineens werd opgedrongen. Ja, ik ben daarin een bevoorrecht mens, dat besef ik terdege, maar ik tracht me er niet bezwaard over te voelen, want voor mij is het een zegen. Maar op de momenten dat ik wél werk geniet ik daar ook enorm van. Ik werk nu bijna veertig jaar als stembevrijder (al noem ik het pas een jaar een vijftien zo, wat een zegen dat ik dit mag doen. Steeds weer het wonder van de schoonheid zich zien ontvouwen, in een eindeloze diversiteit.
Een opleider van 17
Zou dat ook iets voor jou zijn, stembevrijder worden? Na de zomer begint de 17e lichting stembevrijders met onze opleiding Ode an die Freude (dan word ik als opleider dus 17, realiseer ik me nu…), donderdag a.s., 29 april houden we daarvoor een oriëntatieavond. Deze wereld heeft grote behoefte aan schoonheid, aan soepelheid, aan genieten. Jouw bijdrage daaraan zou groot kunnen zijn.
Zo, nu weer even bewegen, al dat stilzitten ook altijd….
Hartelijke groet,
Jan Kortie
PS
We krijgen prachtige reacties op ons onlangs gelanceerde online thuispakket stembevrijding. Ook weer zoiets waar we met heel veel plezier aan gewerkt hebben, maar dat zonder lockdown nooit ontstaan zou zijn. Met de stroom meegaan, het is echt aanbevelenswaardig….
Ode an die Freude Opleiding tot Stembevrijder® Zeventiende jaargang
Ben jij nieuwsgierig naar onze opleiding? Huist er wellicht een stembevrijder in jou?
Op 27 september 2021 starten we een nieuw studiejaar!
Aanstaande donderdag, 29 april, organiseren we een oriëntatieavond over onze Opleiding tot Stembevrijder, in Amsterdam, van 19.30 tot uiterlijk 21.30.
Lees er meer over in de folder die je hier aanvraagt.
ZING! Thuispakket stembevrijding met Anna Fernhout & Jan Kortie
In starten wanneer je wilt!
Hoe fantastisch: al meer dan 50 mensen het ZING! thuispakket aangeschaft! Een reactie:
"Ik ben zo blij met jullie pakket Zing! Dank dank! Het helpt me zo in mijn zingen, mijn voelen, stromen en uiten. De video’s van Jan, van Anna en haar begeleiding voor bij het zingen. Het helpt me me te laten leiden, voeding te krijgen en weer meer vreugde te voelen." - Anneke
Schrijf je Vrij! Online programma - 12 mei met Marjo Brenters
Net als zingen, is ook schrijven een krachtig middel om jezelf uit te drukken. Schrijvend kun je onderzoeken wat in je leeft, en kun je jouw thema’s verdiepen en verlevendigen. Maar het gaat niet altijd vanzelf, en dan kun je wel wat prikkelende ideeën en opdrachten gebruiken.
Zou jij weleens nieuwe en verrassende stappen willen zetten, niet in je zingen, maar in je schrijven, waarmee je weer tijden vooruit kunt? Welkom in de intensieve online cursus Schrijf je Vrij! van stembevrijder en schrijver Marjo Brenters.
‘In het zingen en het laten horen van wat zich aandient, schuilt de ervaring van heelheid’.
Een prikkelende en zeer ware zin, afkomstig uit het onlangs verschenen boek Jouw lied – jouw leven. De kracht van stembevrijding van Marjo Brenters.
Lees jij het boek al? Of ga je het lezen? Doe dan mee met de online Leesclub die Marjo op 2 juni en 7 juli geeft. Een interactieve avond waarin je jouw eigen ervaringen met zingen én het lezen van dit boek kunt bespreken en verdiepen. En waarin je al jouw vragen aan Marjo kunt stellen!
We hebben na uitvoerige gesprekken met ons retraiteteam besloten om de aankomende zomerretraite niet door te laten gaan.
Het voelt voor ons te vroeg om nu een zangretraite te organiseren met het oog op het coronavirus en de maatregelen. We hopen op de winterretraite in 2022!
Dagworkshop stembevrijding mei en juni, Amsterdam - Met Alexander Poels, Marjo Brenters of Anna Fernhout
Naar Binnen en Naar Buiten
Donderdag 6 mei (Anna - nog 1 plekje vrij!)
Woensdag 26 mei (Anna)
Vrijdag 10 juni (Marjo)
Ik voel me steeds meer een stembevrijder. Natuurlijk ben ik het al een tijdje, maar dit afgelopen jaar heeft er nog méér eentje van me gemaakt. Dat terwijl het een nogal mager zangjaar was zullen we maar zeggen. Tenminste, als het gaat over samen zingen.
De eerste lockdown kwam en ik viel in een leegte. Er mocht niet meer gezongen worden.. Sterker nog: Het bleek steeds meer dat juist zingen gevaarlijk was voor de menselijke gezondheid. Zingen! Gevaarlijk!
Dus. Ik viel in die leegte. En ik zal je zeggen, die leegte ging al redelijk snel van ‘oh wat heerlijk rustig, elke dag wandelen, lekker veel thuis, pannenkoeken bakken’, naar ‘oh mijn God.. Wat moet ik nu!?’ Ik voelde bij vlagen paniek en angst over de toekomst. Alleen thuis zitten, met weinig afleiding, was ook niet de beste setting voor me om in te vertoeven. De angst sloeg naar binnen. Ik voelde me moe, vol weerstand en bij momenten wanhopig. Ik deelde erover met Jan, die hoorde me aan en stelde me de vraag, die ene vraag die hij me zo vaak stelt op dit soort momenten: ‘Zing je nog wel eens?’ Wat een irritante vraag dacht ik. Rot op met je zingen(!). Onthoud, ik zat diep in de weerstand..
Onder het mom van ‘erger kan het niet worden’ nam ik mezelf voor om toch maar te gaan zingen. Elke dag. Met een timertje op 10 minuten. Op m’n kussentje. Kaarsje aan.
Nog niet eerder had ik het op die manier aangevlogen: Ik maakte van zingen een dagelijkse beoefening. Er was niemand die mij hoorde, behalve ikzelf. Het voedde de intimiteit met mezelf. Elke dag nam ik de moeite om die beweging te maken en te luisteren mijn stem, naar mijn binnenwereld. Met als focus ‘Wat leeft er in me?’ Vaak wist ik het niet totdat ik ging zingen. Dat wat naar binnen geslagen was kreeg expressie en kon weer in beweging komen. De moedeloosheid zwakte af, de hoop nam toe en opeens was daar weer: inspiratie!
Inspiratie
Opeens zag ik voor me hoe juist een online stembevrijdingsaanbod zou kunnen ondersteunen in mensen enthousiasmeren om thuis te gaan zingen. Ik werd zelf immers gegrepen door de heilzame werking van zingen, ook als ik het thuis alleen deed. Ik ervoer hoe zingen me een gevoel van ruimte gaf. Welke emotie ik ook voelde, het was heerlijk om te ervaren dat door er simpelweg expressie aan te geven de gevoelens er mochten zijn in me. Ze kregen minder grip op me. En zo vertrok weerstand naar de achtergrond en stroomde levenszin naar de voorgrond. Die levenszin vertaalde zich naar enthousiasme: zingen als dagelijkse beoefening, wat een goed idee!
Ik was uit de donkerte gekropen waarin ik alleen maar zag wat er niet kon, wat ik miste en opeens was daar ruimte om te ervaren wat er wél was en wat er wel kon. Ik voelde dat zingen een rijkdom in zichzelf is, voor iedereen thuis toegankelijk ook nog eens! Daar kan geen coronabeleid tegenop. Ik bedacht een online programma waarin dagelijks zingen centraal stond en noemde het ‘To Sing or not to Sing’. De grote opkomst aan deelnemers wakkerde nog meer enthousiasme in me aan. We ontmoetten elkaar wekelijks met een grote groep zangliefhebbers en ik was blij om te ontdekken dat de onlinebijeenkomsten, waar deelnemers ook uiteengingen om samen te zingen in 2-tallen, ook contactvol voelde voor mensen.
Er komt iets bij
Ik luisterde de afgelopen week naar een podcast van Jitske Kramer, een Utrechtse antropologe die stelt dat we door deze coronacrisis er iets bij krijgen in onze samenleving. Een nieuw perspectief op werk, op hoe we omgaan met elkaar, etc. Haar perspectief vind ik erg verfrissend, omdat het niet gericht is op wat er ontbreekt, op de schade, maar op waar de transformatie ligt of kan liggen. Het raakt me in een dieper gevoel van vertrouwen. Plus, als ik het op mezelf betrek, dan kan ik er goed in meevoelen. Deze coronacrisis heeft mij iets gegeven in m’n stembevrijderschap. Namelijk, een diep besef van hoe belangrijk het is om als mens je te blijven uitdrukken, te blijven zingen. Juist ook als je alleen thuis zit. Expressie doet leven! En een gebrek eraan maakt dat je je moedeloos, depressief, gespannen of afgevlakt kan gaan voelen. Waar ik zingen voorheen vooral beschouwde als een helende en verbindende activiteit in het samenzijn met anderen (wat ik nog steeds zo ervaar en waar ik enorm naar verlang) is erbij gekomen dat ik nu weet dat zingen ook heilzaam is als jij de enige luisteraar bent van je zingen.
In de vorige nieuwsbrief kondigde we al aan dat we met een thuispakket stembevrijding zouden komen: ZING! Hieronder vind je de promovideo.
Met veel plezier hebben Jan en ik dit programma gemaakt en inmiddels is het af en staat het online. Het is een zeven-weken-programma waarin Jan en ik je meenemen op een zangreis waarin we hopen dat je de levendige, bekrachtigende en openende werking van zingen zult ervaren. Of verdiepen!
Ik nodig je dus van harte uit, ook namens Jan, om te ontdekken wat zingen als dagelijkse beoefening voor jou kan betekenen.
Warme groet,
Anna Fernhout
Introductie video ZING!
Misschien denk ik er over een poosje heel anders over, maar voor het moment ben ik gelukkiger dan ik in lange jaren ben geweest. En dat komt denk ik voor een groot deel omdat ik mijn ziekte niet bevecht en als een vijand zie, maar haar meer als een soort vriend beschouw. Een rare vriend misschien, die zo zijn streken heeft, maar is dat met vrienden niet altijd een beetje zo?
Jeroen van Merwijk (in: Kanker voor beginners)
Onverwachts kwam het niet, maar het bericht dat cabaretier Jeroen van Merwijk is overleden trof me toch. Ik houd erg van het soort humor waar hij zo bedreven in was, z’n liedjes, z’n teksten. Jaren geleden bezocht ik met m’n zoon een voorstelling van hem en wij moesten zo vaak zo hard lachen dat onze voorburen op een bepaald moment verstoord omkeken. En dat tijdens een cabaretvoorstelling. Dus ik mag mezelf wel een fan noemen.
Van Merwijk was ook een scherp observator. Van allerlei maatschappelijke fenomenen, maar ook van zichzelf. In zijn onlangs verschenen boekje over z’n ziekteproces zijn die observaties vaak verrassend. Hij kijkt daarin nog steeds scherp, maar de toon is milder dan ooit. Hij is ziek, maar ook gelukkig. En hij snapt ook waarom: omdat hij de ziekte kan zien als z’n vriend. ‘Omarmen’ noemt hij het zelf. Dat betekent niet dat hij er alleen maar blij mee was: ‘Door de ziekte is mijn hele leventje, zoals dat jaar in, jaar uit voortkabbelde, op zijn grondvesten komen te schudden. Dat vindt niemand leuk, ik dus ook niet. En ik had de kanker ook liever niet gehad dan wel.’
Je vriend omarmen
Dat omarmen is een kanjer van een levensles. Wil je gelukkig zijn? Beschouw dan datgene wat je in je leven overkomt als vriend. Een vriend met streken, dat wel. Maar toch: een vriend. Je hoeft het er niet makkelijk mee te hebben, integendeel, het kan pijnlijk zijn, angstig, ontmoedigend. Je hoeft dat ook niet te bagatelliseren, of te verbloemen, je hoeft jezelf niet vrolijk voor te doen als je je somber voelt, of boos. Maar laat af en toe de gedachte toe dat het allemaal als vriend komt, die het beste met je voorheeft. Staak je verzet. Tegen wat van buiten komt, maar ook tegen dat wat in je leeft en wat je liever niet zou voelen. En als je toch verzet voelt, misschien wel tegen wat je nu leest, omarm dan dat verzet! Ja, dat is paradoxaal. Ook dat verzet, die boosheid wellicht, is je vriend. Je kunt het niet helpen dat je boosheid voelt, verdriet, of wat dan ook. Je kunt niet helpen dat je verlangen voelt, of gemis, of hoop, of wanhoop. Ze zijn er, die gevoelens, ze komen en gaan. Als vriend.
Dat omarmen van alles, dat is ook nog eens gezond. Onderzoek toont keer op keer aan: mensen die hun gevoelens niet kennen of zelfs ontkennen, hebben een grotere kans om ziek te worden. En het gaat niet alleen over het kénnen van je gevoelens, al is dat wel belangrijk. Maar minstens zo belangrijk is: ze te uiten. Je gevoelens omarmen is nodig voor een optimaal werkend immuunsysteem, dat is bewezen. Best relevante kennis in onze actualiteit, nietwaar? Iedere keer als ik daar weer iets over lees (en ik heb meer tijd dan ooit om te lezen….) springt mijn stembevrijders-hartje op. Het juicht. Ja! Zo is het! En dat is precies wat wij doen! Wij helpen mensen om naar buiten te komen, met van alles en nog wat. En we worden geholpen door de grootste vriend die er bestaat: muziek! We maken geluiden, we zingen, we spelen, we uiten ons, we bevrijden onze stem en dus onszelf. Met vallen en opstaan, natuurlijk. Soms van een leien dakje, dan weer een obstakel. Maar dat geeft niet. Allemaal vrienden.
Zingen, typisch menselijk en zo gezond
Welbeschouwd is het best verbazingwekkend dat de overheid niet veel meer aandacht geeft aan en geld uittrekt voor kunst, muziek, schoonheid, expressie. Voor dat wat zo typisch menselijk is en zo heilzaam. Ik hoop echt dat dat gaat veranderen. Maar we zijn daar niet van afhankelijk, we kunnen ons eigen verlangen volgen. En zo komen er bijvoorbeeld steeds meer stembevrijders, er zijn steeds meer activiteiten, op steeds meer plaatsen. Er zijn nieuwe en inventieve online-activiteiten, want ook corona hoeft ons niet te stoppen. We krijgen aandacht in de media (ja, ik was op tv, en dat leverde heel veel mooie reacties op). En: er verschijnt binnenkort een splinternieuw boek over stembevrijding, van mijn collega Marjo Brenters, die deel uitmaakte van de eerste lichting stembevrijders en een jaar of vijftien geleden onze opleiding voltooide. Een boek waarin ze haar eigen ervaringen beschrijft, maar ook een aantal deelnemers interviewt, zodat de thema’s die ze aansnijdt echt gaan leven. Over twee weken is de boekpresentatie, online, en jij kunt daar bij zijn.
Zingen is …
Zingen is gezond. Misschien hoorde je wel iets over een initiatief in Londen waar zangdocenten met mensen zingen die last blijven houden van allerlei klachten na Covid te hebben gehad, en hoe goed dat werkt.
Zingen is gezond. Het kan ons autonome zenuwstelsel weer in balans brengen als het door stress belast is geraakt.
Zingen is gezond. Het brengt je hart in een gezonder ritme, je krijgt daardoor een betere doorbloeding waardoor ook hersendelen beter functioneren. Je kunt dan helderder denken, intuïtiever werken en je verbeelding wordt groter.
Zal ik het nog een keer zeggen? Nou vooruit dan. Zingen is gezond! En jij kunt het. Als geen ander, eigenlijk.
Hieronder weer nieuwe informatie over ons aanbod. Je bent van harte welkom.