De mens is niet gemaakt om alleen te lijden, evenmin als hij gemaakt is om alleen lief te hebben. A. van Dantzig
In onze opleiding tot stembevrijder maken we onze studenten vaak bewust van doe-het-zelf gedrag. In dit deel van de wereld wordt ons van jongs af aan geleerd om de dingen die we doen en meemaken alleen aan te kunnen. Onafhankelijkheid staat hoog in het vaandel als teken van kracht en vrijheid. Maar is dat wel zo vrij en is dat wel zo krachtig? Ligt vrijheid niet veel meer in ons durven verbinden juist daar waar we ons kwetsbaar voelen?
Ik ben zelf zo’n doe-het-zelver. Dat heb ik al vroeg ontwikkeld. Wat daaronder leeft is schaamte. Schaamte voor mijn gevoeligheid die toen nog werd gezien als zwakte. Wat ik meemaakte in mijn jonge jaren is uiteindelijk niet het ergst gebleken, maar dat ik het naast anderen in mijn eentje verwerkte, dat pijn en verdriet bij ons thuis niet gedeeld maar overleefd werd, dat maakte het schrijnend en heel alleen. En ik ben niet de enige. Ik heb inmiddels geleerd om veel meer samen te zijn en mijn kwetsbaarheid te delen met mijn partner, vrienden, kinderen en collega’s. Maar altijd schuilt er ook nog schroom in. Herken je het dat je op allerlei momenten stilletjes lijdt en dat liever niet kenbaar maakt?
Misschien ben ik daarom nu zo’n groot voorstander van het creëren van plekken waarin we ruimte maken voor openlijk huilen, openlijk delen en lachen, openlijk rouwen en samen zijn. Dat doen we in onze opleiding tot stembevrijder, maar ook in allerlei andere programma’s die we aanbieden. En wat natuurlijk zo fijn is, is dat we in die programma’s zingen. dat alles wat in ons leeft expressie kan krijgen. Expressie geeft ruimte, beweging, lucht, contact. En dat is wat het nodig heeft.
Ons lijden hoeft niet te worden opgelost. Ons lijden heeft contact nodig en een oordeelloze ruimte waarin dat contact zich kan verdiepen en onze liefde samenvalt met onze pijn. Samenzijn in het delen van pijn én kunnen ervaren dat daar muziek in zit. Dat er klank en een lied in ons leeft dat gezongen wil worden. een klank, een lied over onszelf, ons leven, ons geluk, en ook ons verdriet.
Sinds een tijdje bieden we het programma Nieuwe Ruimte aan. Daarin is ruimte voor wat ik hierboven beschrijf. Dit gebeurt in een wat grotere groep van ongeveer 50 mensen, zowel in de vorm van een halve als een hele dag.
Hieruit voortkomend is het verlangen ontstaan om een programma te maken waarin we met een kleinere groep van 10 mensen samen komen om dit thema dieper te onderzoeken. De naam van dit programma is de Stem van Rouw en Liefde. Voel je dat hetgeen waar jij pijn in ervaart, een groot of klein verlies dat in jou leeft, meer naar het licht gebracht wil worden? Ben je gewend er alleen mee te zijn en verlang je naar contact? Dan zijn deze programma’s misschien precies voor jou gemaakt.
En ook zonder een verlies of verdriet dat vooraan ligt in jouw leven, hebben we een rijk scala aan mogelijkheden om tot expressie te komen en het geluk van zingen te ervaren. Voel je natuurlijk ook welkom bij die activiteiten. Zoals van Dantzig schrijft, wij zijn niet gemaakt om alleen te lijden, evenals we niet gemaakt zijn om alleen lief te hebben. Laten we samen komen.
Weet je heel welkom!
Liefs, Sarah
PS Onze nieuwe folder van ‘Ode an die Freude’, de 2-jarige Opleiding tot Stembevrijder, is beschikbaar. Misschien schuilt er wel een stembevrijder in jou? We starten een nieuwe opleidingsgroep vanaf 2 oktober. Stuur ons een mailtje als je de folder wilt ontvangen.
Voor een moedig mens zijn geluk en pech als zijn linker- en zijn rechterhand. Hij gebruikt ze beide. Catharina van Siëna
In onze vorige nieuwsbrief heb je kennis kunnen maken met onze nieuwe collega Ton. Hij schreef een mooie en leuke column over mannen en stembevrijding. Toen hij de column schreef wist hij nog niet dat bij het verschijnen ervan zijn eigen leven ingrijpend veranderd zou zijn. Zijn huis brandde totaal af, tijdens de grote brand die onlangs in de binnenstad van Arnhem woedde. Ik stuurde hem daarna een mailtje en kreeg een reactie waarvan ik onder de indruk was. Die wil ik, met zijn instemming, graag met je delen omdat ik hoop dat ook jij erdoor geïnspireerd zult worden.
Hij schreef: ‘En ja, mijn huis en al mijn spullen zijn niet meer. Het is al jarenlang mijn oefening om alles in liefde en dankbaarheid te ontvangen wat het leven me aanbiedt. En ik merk dat ik dat op dit moment ook gewoon kan. Het is verschrikkelijk en tegelijkertijd levert het me zoveel op en stuurt het mijn leven op een manier die ik nooit zelf had kunnen bedenken. Ik ben nog het meest overweldigd van de hoeveelheid hulp en liefde die mijn kant op komt en de steun die ik mag ontvangen. Sinds gisteravond heb ik al een nieuw huisje waar ik de komende maanden mag verblijven. Ik heb een nieuwe laptop, nieuwe sokken, onderbroeken en tandenborstel. Kortom alles wat ik nodig heb. Het is ook een hoop gedoe en pijn en verdriet maar daar kan ik ook helemaal bij aanwezig zijn. Ik voel me ontzettend sterk en hoopvol en ondanks alles echt dankbaar voor deze ervaring.’
Het is verschrikkelijk, het is een hoop gedoe en pijn en verdriet. En dan toch dankbaarheid. Dat is kennelijk de vrucht van wat Ton zelf ‘al jarenlang mijn oefening’ noemt. Over de mogelijkheid én de noodzaak van die oefening wil ik het hier graag hebben. Want dankbaarheid is een fijne staat van zijn, maar allesbehalve vanzelfsprekend als je pijn lijdt.
Twee mogelijkheden Wij mensen hebben twee mogelijkheden als ons iets naars overkomt: we verharden of we verzachten erdoor. Het tweede is uiteindelijk fijner, maar het is ook moeilijker. En daarom is het aanbevelenswaardig om er veel mee te oefenen, zodat het een steeds begaanbaarder pad wordt. ‘Alles in liefde en dankbaarheid te ontvangen wat het leven me aanbiedt’ noemt Ton het. Nou, ons leven biedt ons van alles aan, de hele dag door. Het helpt mij om mezelf heel vaak voor te houden dat het leven het goed met mij voor heeft. Niet omdat ik dat altijd zo stellig kan voelen, maar omdat ik er gelukkiger van wordt. En ook vriendelijker trouwens. Zo kan alles een oefening worden. Tegenwind, een onvriendelijke manoeuvre van een andere fietser of automobilist, een kapotte telefoon, een stekelige opmerking van een partner of collega, een fysiek ongemak, en niet te vergeten: allerlei eigen gedoetjes, tekortkomingen, onhebbelijkheden. Echt alles. Pas op: de oefening is niet om dit soort dingen dan maar te bagatelliseren of ze te ontkennen of de schuld bij jezelf te zoeken of alles weg te lachen of er met veel energie overheen te stappen. Nee, dat is geen oefenen. Dan ga je er omheen, eigenlijk. De oefening is: er doorheen gaan. Open, zacht, oprecht. De pijn doet pijn. Maar krijgt niet het laatste woord.
Nu lijkt het misschien een oefening die je zelf in je eentje doet. Maar dat is maar zeer ten dele waar. Want je hebt er ook medemensen bij nodig. De verzachting waar het hier over gaat ontstaat namelijk door contact. De pijn, de teleurstelling uiten en weten dat je gehoord wordt, dat is het moment dat er verzachting komt, heling ook. Er wordt mogelijk niks opgelost, maar dat hoeft ook lang niet altijd. Pijn zoekt niet in de eerste plaats een oplossing, pijn zoekt ruimte, wil stromen, wil contact. En iedere keer als dat gebeurt dan kan er iets transformeren, er komt meer ruimte, er komt beweging. En dan, jawel: dankbaarheid!
Vallen en opstaan Ik denk dat ieder mens dit nodig heeft. En om het ook nog wat groter te maken: onze maatschappij heeft dit nodig, snakt hiernaar. Het is mijn overtuiging dat ieder stapje dat een mens maakt op dit pad van verzachting en bewustwording een werkelijke bijdrage is aan een menselijker en vreedzamere wereld. Dus laten we mensen zijn die willen leren van het leven, die zich willen openen, die verbinding zoeken. Die kunnen vallen en opstaan. Die als ze vallen niet meteen een ander de schuld geven en als ze willen opstaan daarbij anderen om hulp kunnen vragen. Dat alles moet verworven worden, komt niet vanzelf, het mag echt een jarenlange oefening zijn. Om het leven te vertrouwen, om je steeds weer te verwonderen, en ook om weer een laagje dieper te duiken in je eigen wonderbaarlijke zelf.
Oefenen dus. Je leven lang. Daarom ben ik zo verknocht aan stembevrijding, aan zingen, aan muziek. Muziek is de grote geheime kracht in al onze activiteiten. Muziek helpt ons verzachten. We kunnen meegaan in de stroom ervan. We improviseren, ontdekken onze eigen spirit daarin, en ons eigen verhaal, onze eigen unieke bijdrage, onze waarheid, onze schoonheid. En onze beperkingen, onze onafheid, onze nederigheid. We zingen met alles wat we in onszelf aantreffen. Want alles wat er in ons leeft doet ertoe en kan deel worden van onze muziek.
En niet onbelangrijk: we zingen samen. Ook dat is een oefening. Die in dit geval gaat over: én mezelf helemaal geven én luisteren, open zijn. Mijn stem die jouw stem ontmoet en in die ontmoeting kan zich een wonder afspelen: contact op een niveau waar onze woorden alleen ons nooit kunnen brengen. We kunnen er stil van worden, en dat doen we dus ook, want stilte en zingen zijn tegenpolen die elkaar nodig hebben. En dan gaan we weer zingen. Wat is het toch heerlijk dat we dat kunnen, verstild, zacht, intiem of uit volle borst, uitgelaten, hartstochtelijk.
Samen oefenen Kun je verlangen naar al die oefening? Dan kondigen we je vandaag met veel vreugde onze zomerretraite Het Lied van de Stilte aan. Vijf dagen hartje zomer waar we, gedragen door de stilte en door ons gezang, op zoek gaan naar verzachting, verbinding en compassie. Met iedereen die daarbij wil zijn, geoefend of ongeoefend als zanger, geoefend of ongeoefend als stiltebeoefenaar.
Daar, en in alle andere onderstaande activiteiten, oefenen we om moedige mensen te worden. Die geluk en pech kunnen verwelkomen, wie weet zelfs in dankbaarheid. Oefen jij mee, op jouw manier, op jouw plek, in jouw tempo? Ik hoop het.
Jan Kortie
Waar zijn de mannen?
Dit was de kop boven een stukje van Allard Droste waarin hij vertelt dat hij samen met zijn vrouw Irene naar een cursus op het vlak van intuïtie gaat en daar ziet dat de mannen wederom veruit in de minderheid zijn. “Waarom zijn er bij deze waardevolle sessies, cursussen, ceremonies of andere bewustzijnsactivitetiten relatief weinig mannen?” Is de vraag die hij opwerpt.
Ik ken Allard en Irene een beetje omdat ze de bedenkers en hoeders zijn van het Ayuna Festimony waar ik afgelopen zomer samen met collega stembevrijder Coralie twee workshops stembevrijding mocht geven. Ayuna was een happening voor 555 mensen met 40 verschillende activiteiten, maar hoewel er heel wat mannen rondliepen zaten ze helaas niet in onze workshops.
Ze kozen blijkbaar toch liever voor de ‘IJsbadworkshop’, ‘Zweethut’, ‘Cacao Healing’ of ‘The Wisdom Sword’. Activiteiten die in elk geval een beetje stoerder klinken dan stembevrijding, of die misschien meer een ‘oergevoel’ oproepen bij de man. Maar dan kennen ze stembevrijding nog niet. Want uit eigen ervaring weet ik dat er behoorlijk wat oergevoel omhoog kan komen als je stem bevrijd mag klinken. En dat krachtige gevoel gun ik andere mannen ook zo.
Ik denk overigens dat we bij oer en stoer niet voor niets al snel denken aan mannelijk, groot, sterk, stevig en robuust. Dat is in mijn beleving, omdat vooral mannen al die kracht, al die stevige robuustheid nodig hebben om hun kwetsbaarheid binnen te kunnen houden. Want hoewel de tijden veranderen, de vrouwelijke en mannelijke rolpatronen zitten nog diep in onze collectieve mind ingeprent. Doorzetten, niet aanstellen, sterk zijn, het zelf oplossen zijn diepgeworteld in het mannelijk wezen en het vraagt daarom dan ook best wel wat van ze om hun kwetsbaarheid te omarmen in plaats van te onderdrukken.
Oer en Stoer Maar het levert ook zoveel op als we helemaal aanwezig kunnen zijn bij alles wat er in ons leeft. Dat geeft ons de ervaring van vrijheid, van zelfkennis, van stevig staan in wie je bent, van leren houden van jezelf, ook van je ongemak en onkunde. En wat is er nou stoerder dan al die ervaringen te durven laten klinken. Met alle kracht, alle zachtheid, alle butsen en bulten, al het piepen en kraken, alle hosanna, precies helemaal zoals het in het moment voelt. Hoe oer wil je het hebben mannen?
Maar misschien hebben mannen daarvoor toch wel echt een andere aanpak nodig dan vrouwen. Meer van buiten naar binnen. Meer actie, meer concrete taal, meer doen om bij diepere lagen, emoties en kwetsbaarheid te kunnen komen. Misschien moet stembevrijding voor mannen wel starten met het laten klinken van je oergeluid. Een zware diepe brul die nog ergens in het dierlijk mannenbrein opgeslagen ligt.
Want het laten klinken van je oer geluid is iets geweldigs. Het totaal aanwezig zijn in je eigen energie. Het voelen van de enorme kracht die je in je hebt. De voeten stevig op de grond, het langzaam vullen van de longen, het aanspannen van de onderbuik, het openen van de keel en dan het geluid loslaten en je verbazen over de klank die helemaal vanuit de aarde omhoog lijkt te komen. En daarna … stilte.
Een stilte waarin je kan ervaren hoeveel ruimte het vrij laten klinken van je stem in je hele wezen oplevert. Ruimte waarin naast verbazing en euforie ook kwetsbaarheid aanwezig kan zijn. Waarin eenzaamheid, verdriet, angst en onzekerheid aan de oppervlakte kunnen komen. Gevoelens die misschien al heel lang onder een pantser van stoerheid en kracht verborgen lagen en ineens voorzichtig hun hand op durven steken en zacht zeggen ‘Ik ben er ook’.
Mannenworkshop Nu ik voor het Centrum voor Stembevrijding workshops voor mannen geef ben ik nog bewuster bezig met vragen als: Hoe krijgen we meer mannen in het bewustzijnswerk. Hoe krijgen we ze aan het zingen? Hoe zorgen we ervoor dat ze naar binnen gaan kijken? Hoe verleiden we ze om deel te nemen aan activiteiten die ze al snel als vaag, spiritueel of helemaal niks voor mij afdoen? Hoe laten we mannen ervaren dat kwetsbaarheid geen zwakte is maar juist een kracht? Een oerkracht.
Dat vraagt nog wel wat aandacht. Een kort onderzoekje op hipsy.nl (een platform over spiritualiteit en persoonlijke ontwikkeling) levert 102 vrouwenworkshops en 50 mannenworkshops op. Er valt dus nog genoeg te doen om een beetje op gelijke hoogte te komen. Ik zou zo een workshop kunnen vullen met vrouwen die erg benieuwd zijn naar hoe een mannenworkshop stembevrijding gaat. Maar bij de mannen in mijn omgeving zie ik toch wat meer schroom.
Misschien moeten ze verleid worden met oer krachtige titels, stoere robuuste omschrijvingen en een beetje flauwe humor. Workshops als: “Oer Klank Klinken - Ontketen het beest in jezelf”, “Schreeuwen naar je schoonmoeder - Eindelijk mag alles eruit!”, ”Relatie Frustratie - Wat zij niet horen wil maar jij wel kwijt moet”. Of wat dacht je van een weekendje met mannen op leeftijd lekker Klaagzang Zingen over de nieuwe tijd met de titel “Blaffende Boomers Bijten Niet”.
Vertrouwen Maar als ik zelf even naar binnen kijk, dan zie ik dat dit van mij vooral vraagt om vertrouwen te hebben. Vertrouwen dat het nu precies is zoals het moet zijn. Vertrouwen dat bij ‘Zingen Verbroedert’, zoals de mannenworkshop heet, het harnas aan de kant kan, de pantsers zachtjes geopend mogen worden, en we in de veiligheid van mannen onder elkaar, onszelf helemaal mogen laten zien en laten horen.
Vertrouwen dat het misschien wat langer duurt dan ik zou willen, maar dat ze wel gaan komen die mannen. Omdat ze zelf ook steeds meer ervaren dat de verbroedering van kracht en zacht, van stoer en kwetsbaar, van groothouden en klein mogen zijn precies is wat we nodig hebben in de wereld. Het samen komen van uitersten. Samen komen door samen te zingen.
Waar zijn de mannen? Ze zijn precies waar ze moeten zijn, én ze komen er aan!
Groet,
Ton van Wolde
PS: Op 18 maart is er weer een Zingen Verbroedert in Amsterdam en er zijn nog een paar plekken vrij. Dus schrijf je in, stuur je man, verleid je vriend, brul je buddys op de hoogte, schreeuw het rond in je familie, op je werk en in je mannencirkel. Tot dan!
Ik voel me hoe dan ook gerafeld aan de randen maar nog steeds heel in het midden - Oliver Sacks
Een van mijn voornemens voor dit nieuwe jaar is om mijn columns wat korter te laten zijn. Dat lijkt me een goed idee. Dan vergt het voor jou minder leestijd, en voor mij minder schrijftijd. En we hebben het al druk genoeg, toch? Dit keer gaat dat helaas mislukken. Ik kwam namelijk het mooie citaat van Oliver Sacks tegen dat hierboven staat en nou ja, dat zette bij mij van alles aan. Want dit zinnetje verwoordt iets waar we in deze fase van ons bestaan als mens en als mensheid echt behoefte aan hebben. Sacks heeft het hier immers weliswaar over zichzelf, maar hij heeft het net zo goed over jou en mij. Wij zijn allemaal gerafeld aan de randen en nog steeds heel in het midden. Hoe dan ook! En het is mijn hoop, mijn wens voor dit nieuwe jaar dat we deze waarheid meer en meer durven erkennen. Dat we onze rafelranden steeds minder verbloemen én dat we steeds meer durven geloven in onze heelheid. Dat laatste is in mijn ervaring nog moeilijker dan het eerste.
Eerst: de rafelrand Ik ben dus een gerafeld, gebrekkig, gekneusd, kwetsbaar, behoeftig, ja, problematisch wezen. Jij toch ook? Het is onvermijdelijk. We hebben allemaal zo ons eigen gedoe. Echt allemaal. Het is zwaar behelpen met ons. Dat trachten we natuurlijk te verbloemen, te compenseren, te negeren, want het kan veel schaamte oproepen. En je zou kunnen zeggen: schamen hoeft niet, want we kunnen het niet helpen dat we zo zijn, het is niet onze schuld, het is niemands schuld, het hoort gewoon bij het mens zijn. Dat is zo, maar de schaamte snapt dat niet.
Is het echt zo erg? Ja, het is echt zo erg. Maar er is één grote troost: we hebben het allemaal. Dat wordt mooi onder woorden gebracht door de cabaretier/filosoof Tim Fransen in zijn boek Het leven als tragikomedie. Hij schrijft: ‘Het is mijn overtuiging dat onze hoop als mensheid is gelegen in de vraag of het ons lukt de ander te zien (…) als iemand die zich met dezelfde kwetsbaarheid beweegt in een wereld die vaak allesbehalve barmhartig is. Waar het de prestaties zijn die ons van elkaar onderscheiden, zijn het de kwetsbaarheden die we met elkaar delen. In de gebrekkigheid, de behoeftigheid, de eindigheid, kunnen we in de ander een medemens herkennen.’
Valt hier nog wat te zingen? Ja, nou en of valt hier te zingen. Sterker nog, het is een wezenlijk kenmerk van onze stembevrijdingsactiviteiten. Door de kwetsbaarheden meer en meer toe te laten komen we bij onze oprechte muziek en daardoor bij waarachtige verbinding. Dat vergt een paar stappen. Stap 1: Jezelf waarnemen, liefst met veel precisie, in je gekneusheid. Wat wil je ontkennen, liever niet zien, niet voelen? Waar zit het ongemak? Waar de schaamte? Waar doet het pijn? Onderzoek het, erken de waarheid ervan. Voel wat er echt is. Stap 2: Geef er uiting aan. Met je stem! Niet per se met woorden, wel met geluid. Dat hoeft niet mooi te zijn. Begin maar gewoon. Een klein kreuntje is al een prachtige start. Stap 3: Ga door, ook als je heel verlegen wordt. Stap 4: Ga nog langer door, maak je geluiden steeds wat langer en wie weet luider. Stap 5: Verwonder je, want het zou zo maar zingen kunnen blijken te worden. Herhaal stap 1 t/m 5. Bij voorkeur de rest van je leven.
Het is een mooi stappenplan, maar soms vergt het echt moed om eraan te beginnen. Want misschien voel jij je niet zo tof. Heb je pijn, ben je alleen, voel je je gevangen in somberheid, heb je last van de druk die je werk, je studie, je omgeving, of deze maatschappij op je uitoefenen. Misschien voel je vooral hoe je tekortschiet, als partner, als ouder, als kind. Misschien maak je je zorgen om je gezondheid, om je loopbaan, om je energierekening, om je geliefden, om deze aarde. Misschien zit je op slot, voel je je gevangen. Dan geef ik je graag de woorden mee van een oud-studente van onze opleiding die diep verdriet kent en mij onlangs schreef: ‘Als ik door verdriet op slot zit helpt zingen vrijwel altijd om weer te openen. Verdriet voelen is lang zo erg niet als op slot zitten.’
En dan nu: de heelheid in het midden Schaamte is een ongemakkelijk gevoel. Maar weet je wat pas echt een ongemakkelijk gevoel is? Heelheid. Dat is namelijk zo groots, zo ontzagwekkend, zo mindblowing, dat is bijna niet vol te houden, tenminste niet voor mijn ego. Ik doe af en toe een oefening waarin ik hardop formuleer waar ik me op dat moment bewust van ben. Dat kunnen zintuiglijke ervaringen zijn, gedachten, gevoelens, impressies, ingevingen, beelden, van alles. En dan probeer ik me af en toe te identificeren met het bewustzijn zelf dat zich van dat alles bewust is. Dan heb ik niet helemaal voor het zeggen, maar ik kan me ervoor openen en dan overkomt het me af en toe. Dat is een totaal andere ervaring. Steevast kom ik dan in een ruimte die zo open is en zo ruim dat ik meestal binnen een paar seconden door een soort pleinvrees overvallen word en dan is de ervaring weer voorbij. Dan ben ik weer m’n oude, vertrouwde ego-zelf.
Die paar seconden zijn genoeg om te weten: dit is waarachtig. Dit is heel. Dit ben ik, in wezen. Dit zijn wij allemaal in wezen, die heelheid, die er steeds is en ook altijd geweest is. En soms kun je dat ook op andere manieren ervaren, dat je heel bent, totaal ongeacht je persoonlijke geschiedenis. Dat er ongetwijfeld van alles in je leven misgegaan is en het aan van alles ontbroken heeft, maar dat wie jij in wezen bent geheel intact is, onbeschadigd. Dat je midden heel is. De Engelse filosoof Rupert Spira zegt het zo: ‘De ontdekking dat vrede, geluk en liefde immer aanwezig zijn in ons wezen, en volledig beschikbaar tijdens alle ervaringen en omstandigheden, is de grootste ontdekking die iemand kan doen.’ Jij bent onverwoestbaar, en je lied ook.
Valt hier nog wat te zingen? Ja, nou en of valt hier te zingen. Een stappenplan is hier overbodig. Maar wat goed werkt: neem een lied, een mantra, of alleen maar een woord, waar je blij van wordt. En ga zingen. Ik zing sinds een tijdje dagelijks, meestal aan het eind van de dag, het lied Kosi R’vaya, het is echt mijn lieflied van dit moment. De Hebreeuwse tekst betekent: mijn beker stroomt over. En dat gebeurt ook: ik ga vanzelf galmen en jubelen, ik kan het niet nalaten.
Tot slot Onze rafelranden kunnen ons behoorlijk bezig houden. Dat wat zich daar afspeelt is nogal lawaaiig en heeft een grote trekkracht in zich, is dus best indrukwekkend. Je kunt zomaar denken dat dat het belangrijkste in je leven is, en dat je daar nou onderhand maar eens goed mee aan het werk moet gaan. Ons midden is juist stil, leeg, vredig, rustig. En mysterieus. Hierbij past eerder het woord ontzagwekkend. Het vergt aandacht en oefening om ernaartoe te gaan. De beloning daarvoor is: meer ruimte. En in je zingen kun je het ervaren als: meer rust en ook meer werkelijke overgave, en die zijn beide weldadig. Dat merken we keer op keer in onze activiteiten. Bijvoorbeeld in Nieuwe Ruimte waar we stilstaan bij en uiting geven aan ervaringen van verlies. Dat (middag)programma gaan we in maart ook een keer aanbieden als een hele dag. In de hoop dat we er als ruimere mensen uitkomen, die de wereld wat mooier maken. Overigens zijn al onze activiteiten potentieel verruimend, kijk hieronder maar of je iets van je gading aantreft.
Je bent van harte welkom.
Jan Kortie
PS Als je lekker iedere dag samen met mij Kosi R’vaya wil zingen: je vindt het lied op de derde cd van Het Lied van de Ziel.
Column door...
Marjo Brenters
‘Elk moment opnieuw ontstaat iedereen uit het niets. Dat is ware levensvreugde.’ - Shunryu Suzuki
Hoe je eindigt, is hoe je begint Er hangt onrust in de lucht. Lange files om een parkeergarage in te komen, slalommende scootertjes, liefst tegen het verkeer in, en scholieren op de fiets, met z’n drieën naast elkaar. Mensen haasten zich om cadeautjes te kopen voor de decemberfeesten. De feesten die ooit ontstaan zijn om ons te herinneren aan het licht in de donkere maanden, en elkaar te verwarmen met gezelschap en nabijheid.
Intussen is de natuur stiller dan ooit. Nu bijna al het blad is gevallen en het overdag maar een paar uur licht is, ‘weet’ de natuur dat ze zich stil moet houden. ‘De bomen slapen in de winter,’ hoorde ik een tuinman op tv zeggen. Om er mistroostig aan toe te voegen dat de bomen een slaaptekort dreigen op te lopen als gevolg van de alsmaar hogere temperaturen; de winter wordt simpelweg te kort om goed uitgerust het voorjaar in te gaan.
De stille plek in jezelf Stilte, slaap, rust; dat is wat de natuur ons voorleeft. En omdat wij mensen ook natuur zijn, zou het naleven van dit voorbeeld misschien niet gek zijn. Maar dat is nog niet zo makkelijk, aangezien december vaak de drukste maand in onze agenda’s is. We eerder bezig zijn aan één lange inademing, om pas na kerst weer opgelucht uit te ademen.
In deze periode stel ik mijzelf daarom regelmatig de vraag: kan ik mijn midden nog voelen? Die stille plek in mezelf waarin ik kan rusten? Simpelweg even toeschouwer zijn van mijn in- en uitademing, van het gevoel dat ik gedragen word door de aarde. Om me vervolgens weer te kunnen overgeven aan de drukte van het leven, maar dan in sterkere verbondenheid met mijn eigen kern.
Jezelf laden met je lichaam In stembevrijding is die stille plek van groot belang. Letterlijk stilstaan, je eigen midden zoeken, je inademing volgen. En pas dán aan de uitademing beginnen, en klank geven aan je adem. De klank zijn eigen weg laten zoeken, je eraan overgeven. En dan weer, als je uitademing ‘op’ is, een nieuwe, voelbare inademing: je longen zetten zich uit, je middenrif komt naar voren, je flanken zetten wat uit en zelfs in je rug is je inademing voelbaar. Probeer het maar eens uit… De klank die vervolgens meekomt op je uitademing is nu geladen met jouw fysieke lichaam, in contact met je eigen kern. ‘Opeens herken ik mezelf weer,’ zei vandaag een cliënt die dit aan den lijve ervaarde.
Een honderdprocentje! Als je dan eenmaal lekker aan het zingen bent, is het vervolgens van groot belang een hoorbare punt achter je lied te zetten. Niet te snel denken dat je klaar bent, of dat het wel genoeg is! Vooral doorzingen zolang je lied nog ‘leeft’, zolang je simpelweg nog niet bent uitgezongen. Soms moet je verdragen dat je lied lang duurt, dat je voor je gevoel heel veel ruimte inneemt – en in een workshop met tien anderen kan dat best een ding zijn… (een interessant ding, trouwens, want wie bepaalt eigenlijk hoeveel ruimte jij mag innemen?). Toch vraagt je lied om een afronding; voor jouzelf, maar ook voor de luisteraars. Laat je lied groeien en bloeien, net als die appelboom die de vrucht pas loslaat als hij rijp is. Je kunt vaak letterlijk voelen dat het klaar is, dat jij jezelf en jouw lied helemaal gegeven hebt, dat je niets hebt teruggehouden. ‘Een honderdprocentje!’ noemde mijn leraar Jan de Dreu dat altijd. Op zo’n moment gaat er vaak een hoorbare zucht door de workshopruimte, zowel van de zanger als van de luisteraars.
Wat kun jij oogsten? Het nieuwe jaar staat te popelen om onze agenda’s weer te vullen. Maar laten we eerst het oude jaar afronden. Eerst die punt zetten, die finale laten horen. Nog een keer helemaal naar binnen keren om het afgelopen jaar te evalueren. Niet in de zin van een afrekening, maar juist als waardering van wat het je heeft gebracht. Inademen, je lijf voelen, zingen, schrijven wellicht, kortom: oogsten. Zelf deel ik mijn opbrengst sinds jaar en dag op oudejaarsavond met dierbare vrienden. In mijn ervaring werkt het echt: hoe schoner je het oude jaar afsluit, hoe schoner je aan het nieuwe jaar kunt beginnen. Ook hier helpt de natuur ons een handje; oud blad wordt immers eerst losgelaten en dan rustig verteerd, als grondstof voor groei en bloei in het komende voorjaar. Alles, ook wijzelf, wordt steeds opnieuw geboren. Op naar nieuw licht, op naar nieuwe levensvreugde.
Wil jij 2022 ook zingend en schrijvend afronden en jouw levensvuur aanwakkeren? Je bent van harte welkom bij onze speciale decemberactiviteiten (en natuurlijk ook in het nieuwe jaar!). We wensen je een mooie decembermaand toe, vol muziek, licht en vreugde.
Warme groet,
Marjo Brenters
Column door...
Anna Fernhout
‘In een eeuw van snelheid, begin ik te denken dat niets verkwikkender is dan langzaamaan gaan. In een eeuw van afleiding, dat niets overvloediger is dan met aandacht te leven.’ - Pico Iyer
Het is 25 oktober. Ik zet m’n telefoon op vliegtuigmodus en adem eens flink uit. Een gevoel van ongemak bekruipt me. Ga ik dit echt doen? Ik leg m’n laptop in de kast, m’n mobiel er bovenop en doe het deurtje dicht. Ja dus. Ik ga dit doen. Drie weken lang ga ik mij loskoppelen van de wereld: ik ga offline. Vakantie nemen. In retraite. Midden in het seizoen!
Terwijl ik wegloop van de kast vraag ik me af: en wat nu? Opeens schieten er allerlei gedachten door m’n hoofd: dit kan toch niet Anna!? Je hebt niet eens een goede reden om vakantie te nemen. Je bent niet overwerkt. Je hebt in de zomer al vakantie gehad! En ik moet toch wel bereikbaar zijn. Ik ben immers verantwoordelijk voor een bedrijf. Wat nu als alles mis gaat als ik offline ben..? Er bekruipt me een onbehaaglijk gevoel en ik bedenk me: dit was echt een heel slecht idee..
Van minder naar meer Een week later. Ik kijk uit over een wijds landschap in Groesbeek. Hoe meer dagen er verstrijken hoe meer het voelt alsof ik transformeer van een ‘human doing’ naar een ‘human being’. Te midden van zeeën van tijd pak ik het boek op van James Nestor, getiteld ‘Breath’. Ik leer dat wij mensen verkeerd ademen. We ademen namelijk te snel én te veel. Wat ontzettend wonderlijk bedenk ik me.. Niet alleen leven we in een snelle maatschappij met overconsumptie, overeten, overprikkeldheid, maar ook in een samenleving met allemaal ‘over-ademers’!
Ik leer dat een ideale ademhaling inhoudt dat we ten alle tijden door onze neus ademen (de mond is foute boel) en dat we ongeveer 5,5 seconden moeten inademen en 5,5 seconden moeten uitademen. Door langzamer en minder te ademen verhogen we ons uithoudingsvermogen. Daarbij heeft het ook nog eens een heilzame werking op onze gezondheid. Wat een interessant gegeven.. Dus minder leidt tot meer..
Deze heilzame werking van traag en niet te veel ademen was in eeuwenoude tradities al bekend. Zoals in de yoga, tantrische tradities en de samoerai. Maar ook Boeddhistische monniken die hun populaire mantra ‘Om Mani Padme Hum’ reciteerden. Ze namen 6 seconden voor de inademing en 6 seconden voor de klank. Gevolgd door weer 6 seconden inademen en 6 seconden voor de klank. Met evenveel tijd dus voor stilte als voor klank. Voor in- als voor uitademing.
Proef op de som Ik probeer het eens uit. Een tijd lang adem ik rustig zo’n zes seconden in en zes seconden uit. M’n horloge geeft aan dat m’n hartslag ervan daalt. Zelfs met hardlopen neem ik de proef op de som. Ik adem alleen maar door m’n neus en langzaam in en uit. Dat is behoorlijk wennen. In het begin voel ik me er benauwd door, maar aan het einde van het rondje heb ik meer energie over dan normaal en ren ik een extra stukje. Interessant. Zullen we het ook eens met zijn allen testen tijdens een mantra-avond? Zes seconden zingen afgewisseld met zes seconden inademen, de hele avond lang. En dan iedereen een hartslagmeter om. Ter bevordering van de gezondheid in Nederland. Een interessant experiment, nietwaar?
Nee hoor, dit is geen serieus plan. Hoewel ik wel denk dat onze samenleving een flinke dosis vertraging goed kan gebruiken. Neem nu het gegeven dat elk jaar 1.3 miljoen mensen last hebben van burn-out klachten.. Tegelijkertijd gaat het bij stembevrijding sowieso al over vertragen en verminderen. Want waar snelheid en veelheid goed bevriend zijn met met stress en volheid in het leven. Daar zijn vertragen en eenvoud zijn juist goede maatjes met voelen en verdiepen. We hebben vertraging nodig, om contact te voelen. Met ons hart. Met de diepere lagen in ons. Met onze stem. Met onze omgeving. De aarde. En natuurlijk met elkaar.
Geen geldige reden Het is 14 november. Het einde van de offline periode is in zicht. M'n telefoon ligt demonstratief voor me klaar om zo aan te zetten. Ik voel me levendig en vol levenszin. Wat heeft deze tijd en ruimte m’n hart en ziel goed gedaan zeg. Ik voel nu: het verlangen naar vertragen en verminderen heeft geen enkele geldige reden nodig. Het verlangen in zichzelf is reden genoeg. Het is gezond. Voor onze persoonlijke en geestelijke gesteldheid, maar ook voor de gezondheid van onze samenleving als geheel.
Hoe zit dit bij jou? Je kunt er wellicht niet drie weken tussenuit gaan zoals ik. Maar wat kun jij wel voor jezelf creëren? Durf jij ruimte voor jezelf te scheppen om te vertragen en te verminderen? Tijdens onze activiteiten helpen we je graag een handje in dit proces. Voel je welkom.
Warme groet,
Anna Fernhout
PS Inmiddels heb ik m’n telefoon weer aangezet. En wat blijkt? De wereld draait gewoon door zonder mij.. Zucht.
Column door...
Jan Kortie
Ik ben een verschrikkelijk verdrietig én gelukkig mens tegelijk (Suzanne)
Bovenstaande zin las ik een paar jaar geleden in een ontroerend mailtje dat ik toegestuurd kreeg door Suzanne, een afgestudeerde stembevrijder, die een aantal jaar daarvóór een van haar kinderen, een tienerdochter, verloren had. Af en toe hoor ik van haar, dan schrijft ze iets over hoe het met haar gaat, en over haar muziek en hoe ze daardoor geholpen wordt. Mij raakt dat steevast. Ik moest daar nu weer aan denken omdat ik het in deze column wil hebben over verlies. We naderen immers Allerzielen en dat is traditioneel het moment bij uitstek om in gezamenlijke rituelen stil te staan bij dierbaren die ons ontvallen zijn. Die rituelen hebben we nodig, ze helpen ons om te gaan met ons verlies en ze helpen ons om te voelen dat we daarin niet alleen zijn.Wegstoppen is duur We leven in een wereld die het nogal moeilijk heeft met verlies en doet alsof geluk en verdriet elkaar uitsluiten. Onze maatschappij is dol op winnaars en levert eindeloos veel afleidingsmogelijkheden aan wie z’n verlies liever wil ontlopen. En wie wil dat nou niet? Dus we hebben het druk, we laten ons verleiden tot consumeren, tot verdoven, tot tal van oppervlakkigheden. Verliezen is niet fijn, verlies voelen is onaangenaam. Je zou kunnen zeggen: we leren in onze welvarende wereld niet meer hoe we er gezond mee moeten omgaan. Het woord ‘loser’ is tot een van onze meest pijnlijke scheldwoorden geworden. Opmerkelijk en veelzeggend, nietwaar? Maar de prijs van het wegstoppen is hoog: we worden er eenzaam van.
De herfst hoort erbij Maar vroeg of laat wordt iedereen het, een loser, een verliezer. Niemand komt dit leven door zonder verlies te leiden, het leven is voor niemand uitsluitend een succesverhaal. Alles in de natuur gaat cyclisch: kijk maar om je heen en je ziet hoe in de herfst de bomen hun blaadjes verliezen. Laten we dus leren om goeie losers te worden. Laten we ons hart openzetten, ook als dat pijn doet. En laten we elkaar daarbij tot steun zijn. Niet met: het komt allemaal goed, maar met: ik ben bij je.
Dat brengt me terug bij het mailtje van Suzanne. De zin die ik er hierboven heb uitgelicht maakte deel uit van een alinea die ik graag in z’n geheel met je deel. Ze schreef: ‘Wat een last kan het worden als je je leven tot een ‘succes’ moet maken, of als ‘Ik’ helemaal uit de verf moet zien te komen. En wat een zegen dat er zich een andere ruimte kan openen in mijn nederlagen. Mijn ‘geloof’ is daarmee ook gegroeid, merk ik. Er zijn momenten van onconventioneel geluk, dwars door het niet-slagen heen. Ik ben een verschrikkelijk verdrietig én gelukkig mens tegelijk. Had nooit gedacht dat dat in mij kon passen, maar de ruimte blijkt ‘mij’ ver te overstijgen. Hoe heerlijk om dit in het zingen, vooral het samen zingen, zo te kunnen ervaren.’
Zingen, rouwen én vieren Dat gaan we dus doen, rond Allerzielen. In een nieuw en tegelijk oud ritueel bezingen we de namen van onze dierbaren die we missen. We zingen samen, we rouwen én we vieren. Misschien zijn we wel verdrietig én gelukkig.
Je bent van harte welkom, dat snap je.
Jan Kortie
PS Je bent natuurlijk ook van harte welkom bij al die andere activiteiten die we organiseren waar je je stem, je muziek steeds weer verder kunt bevrijden of hervinden. Of waar je gewoon heerlijk wil zingen. Hieronder tref je een selectie uit dat aanbod aan.
Column door...
Jan Kortie
Het leven zorgt altijd voor je, met name wanneer je denkt dat dat niet zo is M. Ishwara
Wat leven we toch in een wonderlijke wereld, denk ik vaak.
Dat dacht ik ook toen ik onlangs bezig was met een tamelijk omvangrijke vragenlijst in het kader van de Gezondheidsmonitor van de GGD, een ‘grootschalig onderzoek onder volwassenen en ouderen’. Ik behoor tot beide categorieën (vermoed ik) en toen ik werd uitgenodigd om ‘m in te vullen had ik daar ineens wel zin in.
Huh? Bij de meeste vragen kon ik vrij snel bedenken wat ik moest antwoorden, soms vergde het even nadenken. Maar één vraag verwarde mij zeer. De exacte formulering weet ik niet meer, maar de vraag luidde ongeveer: ‘Heeft u het gevoel dat u controle heeft over wat u overkomt?’ Huh? Nee, natuurlijk niet, dacht ik meteen. Hoe kun je nou controle hebben over wat je overkomt? Nou ja, op spiritueel niveau mogelijk wel, maar ik vermoedde dat de GGD daar niet op doelde. Ik piekerde er nog even over door, maar kon niet tot een andere conclusie komen. Ik heb dus ‘nee’ ingevuld, maar uit de context van die vraag werd me duidelijk dat een geestelijk gezond mens hier geacht werd ‘ja’ in te vullen.
De vraagstelling onthult iets dat voor onze maatschappij karakteristiek is: we houden nogal van controle. We denken dat we er gelukkiger van worden. Dat het een uiting is van geestelijke gezondheid. Want zo’n vraag komt niet zomaar in zo’n onderzoek terecht, daar is ongetwijfeld over gebrainstormd, overlegd, wie weet vergaderd. Men is het erover eens geworden: dit doet ertoe, dit willen we graag weten. Nou is controle natuurlijk soms heel belangrijk. Als je als voetganger, fietser, automobilist of piloot aan het verkeer deelneemt dan is een bepaalde mate van controle echt bevorderlijk. Ook mijn boekhouder, elektricien, tandarts en pianostemmer wens ik van harte voldoende controle toe.
Vallen en opstaan Maar wat je overkomt dat overkomt je. Dat kan heel fijn zijn, dat kan heel naar zijn en alles ertussenin. Aan controle heb je dan niet veel, iedere poging om te controleren brengt vooral verstarring, verharding, afgeslotenheid. Waar je meer aan hebt: veerkracht. Waarschijnlijk was dat ook waar de GGD naar wilde informeren, denk ik achteraf: voelt u zich veerkrachtig, kunt u omgaan met dat wat het leven voor u in petto heeft? Maar veerkracht is wezenlijk het tegendeel van controle, het is het vermogen om mee te veren, mee te bewegen. Je eigen beweging te vinden, niet als verzet tegen, maar als een vrije respons op.
En het goede nieuws is: veerkracht valt te oefenen. Het leven biedt ons daar trouwens ook uitvoerig de gelegenheid voor, als je het mij vraagt. En we zijn in wezen enorm veerkrachtige wezens, net zoals de hele natuur enorm veerkrachtig is. Kijk naar een kleine dreumes die net (of nog net niet) kan lopen. Steeds weer valt. En weer opstaat. Kijk naar de soepelheid van zo’n lijfje. Kijk naar hoe hard huilen en hard lachen bij zo’n kind elkaar in hoog tempo kunnen opvolgen. Wij zijn allemaal zo’n uiterst soepel mensje geweest. De een is dat langer kunnen blijven dan de ander, en dat hebben we geen van allen zelf in de hand gehad. Die souplesse is onder druk komen staan, er is verstarring opgetreden, veel of weinig, onvermijdelijk. Maar het vermogen tot soepelheid zit diep in ons verankerd en in ons leven als volwassene (en/of oudere) kunnen we oefenen om ons die veerkracht weer volop toe te eigenen.
Teksten zonder woorden Muziek is daarin voor mij onontbeerlijk. Muziek is zelf beweging en brengt dus beweging. En stembevrijding wil helpen om toegang te vinden tot onze muziek. Het gaat dan steeds om een combinatie van twee elementen. Ten eerste gaat het erom om tot expressie te komen, te kunnen uiten wat er in me zit, soms al lang opgesloten. Om au te kunnen zeggen (en zingen) en aiaiai en bah en hèhè en hé en nee en ja en hoi en hoera, misschien wel allemaal zonder woorden trouwens, want muziek heeft niet altijd woorden nodig. En ten tweede om te voelen: ik ben niet alleen, ik ben niet de enige, ik hoor erbij. Ik kan zingen en spelen, ik kan samen zingen en spelen. En dat is een geschenk, steeds weer, dat onze veerkracht vergroot.
Iedere keer als ik het dan ook als geschenk durf aan te nemen en dus voel dat de muziek ons gegeven wordt ontslaat me dat van een hoop druk. Als ik me open voor de muziek en doorgeef wat er tot me komt dan hoef ik niet meer m’n best te doen. Als ik een instrument word en de muziek het werk laat doen dan raak ik vervuld, ik voel een stroom door me heen gaan, ik word die stroom, ik word bewogen en ik beweeg, ik ben dankbaar, ik ben gelukkig.
Even geen mening Nou klinkt misschien makkelijker dan het soms is. We maken het onszelf namelijk vaak moeilijk. Door al te snel op zoek te gaan naar oplossingen voor onze pijn, of door te blijven hangen in de geschiedenis ervan, door te verzanden in de verhalen eromheen. Maar de ingang is altijd: nu. Dus: in wat er in je lijf voelbaar is. De aanvaarding dat het is zoals het is, je eigen ervaring in het moment steeds weer waarnemen (dat betekent: er even geen mening over hebben), dat brengt ons bij onszelf terug. Daar kan ons waarachtige zingen beginnen. Misschien eerst aarzelend, maar allengs vol vertrouwen: ja, dit ben ik. Dat oefenen we steeds, in stembevrijding: meer en meer kunnen toelaten wat er is. Zo worden we ook steeds veerkrachtiger. En daarin gaat onze muziek als vanzelf stromen en stralen.
Dat wens ik je graag toe.
Jan Kortie
Column door...
Jan Kortie
Vraag je niet af wat de wereld nodig heeft. Vraag je af wat jou vol leven doet zijn en ga dat doen. Want de wereld heeft mensen nodig die vol leven zijn. Harold Thurman Whitman
Zou het echt zo eenvoudig zijn als Harold Thurman Whitman ons in het citaat hierboven wil doen geloven? Ja, ik denk het wel. Zo eenvoudig is het. Niet dat het makkelijk is, nee, dat is het lang niet altijd. Maar wel eenvoudig.
Als ik terugkijk op de bijna veertig jaar dat ik nu als stembevrijder werk (al kende ik zelf het merendeel van die jaren dat woord nog niet) dan is een van mijn meest opvallende ervaringen dat m’n werk steeds eenvoudiger wordt. Het gaat eigenlijk steeds om één ding: leven, voluit leven. En dat uit zich dan steevast ook in zingen, voluit zingen. Het goede nieuws is: het leven is nooit ver weg, het is altijd te vinden in wat er nu gebeurt, in wat er nu voelbaar is – en daar zit ook altijd de ingang naar onze muziek.
Wat zijn we vreemd Het afgelopen weekend sloten we met de deelnemers het eerste jaar af van onze Opleiding tot Stembevrijder. Het was een intens maar ook feestelijk en vreugdevol gebeuren. Een van de kenmerken van de opleiding is dat het een doorlopend onderzoek is. Naar ons mens-zijn, naar muziek, naar zachtheid en gevoeligheid, naar kracht en stevigheid, naar ruimte en vrijheid. We leren, we lachen, we huilen en we verwonderen ons: wat is het mens-zijn toch een wonderbaarlijk gegeven, en wat zijn we eigenlijk allemaal vreemde, mysterieuze wezens.
Omdat het mysterie van het leven zich maar beperkt in woorden laat vangen gebruik ik in de opleiding ook graag beelden. Bijvoorbeeld: wij zijn allemaal een unieke noot en de grote kosmische symfonie. We hoeven niet die hele symfonie te begrijpen om voluit onze eigen noot te laten klinken. Maar we bespraken ook het volgende beeld: we zijn in het grote kosmische instrument allemaal een unieke snaar, gespannen tussen hemel en aarde.
Een nieuwe snaartheorie Heb je ooit het binnenwerk van een piano gezien? Dat is een soort schaalmodel van dat grote kosmische instrument. Allemaal snaren die een eigen geluid voortbrengen als ze in trilling worden gebracht. Waarbij de piano alleen bruikbaar is als die geluiden ook echt van elkaar verschillen, anders kun je er als pianist niks mee. De piano is dus gebaat bij diversiteit. Dat lijkt een kosmische wet te zijn: diversiteit is een vereiste voor een systeem om goed te functioneren. Wij mensen wijken dus per definitie af van elkaar – dat is nodig én dat is lastig. Lastig omdat we dus noodzakelijkerwijze ook eenzaam zijn in onze uniekheid als snaar en omdat we daarmee voor anderen (en anderen voor ons) nooit helemaal begrijpelijk zijn.
Een snaar brengt muziek voort als hij in trilling wordt gebracht, gaat bewegen. In een piano gebeurt dat doordat er hamertjes tegen de snaren aan slaan. Maar als je goed kijkt zie je in die piano nog iets gebeuren. Iedere snaar heeft ook een eigen demper. Als die tegen de snaar aan ligt kan de snaar niet bewegen en komt er dus geen of nauwelijks geluid. De demper smoort het leven. Voel je de metafoor aankomen? Wij mensen hebben ook van die dempers die ons leven smoren. En niet één, maar een heleboel. Ondermijnende gedachten, oordelen, negatieve zelfbeelden, schuldgevoelens, compensatiegedrag, overmatig eten, drinken, roken, netflixen, sociale media, telefoonverslaving, ach, de lijst is eindeloos. En voel je daar vooral niet slecht over, ook de dempers horen bij het instrument. Maar kijk er wel naar, onderzoek ze, vergroot je bewustzijn erover. Want daarmee vergroot je je vrijheid en dat is toch ieders verlangen: in vrijheid kunnen trillen als de snaar die je bent.
Een nieuw woord Daarover filosoferend kwamen we in dat opleidingsweekend tot een nieuwe definitie van wat een stembevrijder is: een ontdemper. Iemand die jou bemoedigt en zegt: ja, toe maar. Kom maar met je geluid, met je gezang, met je verhaal. Kom maar tot leven. Kom maar in beweging, laat de trilling maar toe. We hoeven jou echt niets te leren over de snaar die jij bent, dat weet je zelf beter dan wie dan ook. We hoeven daar ook niets aan te veranderen of te gaan schaven, die snaar is van zichzelf al af. Maar we zijn graag bereid om je te helpen ontdempen. Om je te helpen openen en zo één en al oor te worden voor alles wat er in je tot leven wil komen. Wie weet kun je meer en durf je meer dan je denkt. En wie weet ga je daar dan ook nog heel erg van genieten.
De wereld heeft mensen nodig die vol leven zijn. Al was het alleen al omdat die mensen bijna als vanzelf ook vol compassie zijn met alle anderen en 'ja' kunnen zeggen tegen alle diversiteit. Wetend dat we allemaal anders zijn en onze eigen plek innemen, maar ook: dat we er dus allemaal bij horen in dat grote kosmische instrument.
Ik wens je een mooie, levendige zomer toe. En wie weet kom je wel meedoen met onze zomerretraite, waarin we dat leven vieren?
Hartelijke groet,
Jan Kortie
Niets heeft ons meer te leren dan hints van onze eigen sterfelijkheid. Laurence Freeman
Een paar weken geleden mocht ik weer een stembevrijdingsdag leiden als onderdeel van een opleiding voor mensen die rouwtherapeut willen worden. Dat doe ik al een aantal jaren en het is steeds een indrukwekkende dag. Want ja, als je het over rouw en verlies hebt, dan heb je het over het leven zelf. En als je dan gaat zingen dan kan dat leven flink gaan stromen.
Nou is het voor niemand, ook voor aanstaande rouwtherapeuten niet, vanzelfsprekend en makkelijk om uiting te geven aan verlies. De meesten van ons hebben dat simpelweg niet geleerd. Echt au zeggen lucht op, echt au zingen lucht trouwens nog meer op. Maar bij vrijwel iedereen gaat er al snel een mechanisme werken dat zegt: nu is het wel mooi geweest, niet overdrijven, stel je niet aan, hou je in, vraag niet zoveel aandacht, doe niet zo hysterisch, wat ben je toch sentimenteel, zo is het onderhand wel genoeg geweest, val die mensen niet lastig met je verhaal. Of zo. We komen dan in overleven terecht, zou je kunnen zeggen. Daar valt dan dus veel te oefenen, want alles wat we inhouden maakt ons wat eenzamer dan we zouden hoeven zijn, en maakt het leven wat vlakker dan het bedoeld is. Dus moedig ik mensen graag aan om het maar gewoon uit te proberen. Om te onderzoeken wat er gebeurt als ze een stapje verder gaan.
Even lekker los Toen we die dag na de lunch weer zouden opstarten leek het me fijn om even wat samen te zingen. Ik ging achter de piano zitten en nodigde iedereen uit om lekker los te gaan. Maar het was niet echt lekker los. Het was eerder ‘best wel lekker los’. Wel oké, maar ja, ook weer niet heel vervullend. Toen kreeg ik ineens een ingeving, die vermoedelijk voortkwam uit de setting van die dag, waar het natuurlijk veel ging over verlies en sterfelijkheid. Ik liet het even stil worden en vroeg de deelnemers zich voor te stellen dat dit het allerlaatste moment zou zijn waarop ze nog ooit zouden kunnen zingen. Toen ging ik weer spelen. En jemig, wat werd er toen gezongen! Echt verrukkelijk.
Die urgentie, die kan ik iedereen (mezelf inbegrepen) aanbevelen. Wij organiseren stembevrijdende activiteiten, het gaat ons dus om vrijheid, maar niet over vrijblijvendheid. Er is een lied in jou en in mij, en het wil eruit. Er is een verhaal en dat wil verteld worden. Er is van alles wat we voelen en dat wil allemaal gehoord worden, gezien, gekend, gedeeld. Misschien wel nu, misschien is dit wel precies het goede moment? En ja, dat gaat vast ook over pijn, verlies, teleurstelling, gemis. 'Is dat niet zwaar?', vragen mensen me dan wel eens. Nee, zeg ik dan, nee, dat is niet zwaar. Het altijd maar inslikken, dat is zwaar. Als het gezongen wordt dan wordt het muziek, eerst pijnlijke muziek misschien, maar toch: muziek. Het komt dus terecht in een stroom, want muziek is zelf een stroom. Het komt in beweging, het verzacht, het smelt. En het brengt vrijheid, opluchting, nieuwe ruimte. Het brengt leven.
En vervolgens, het gebeurt keer op keer en toch went het nooit, komt er dankbaarheid. We worden dankbaar over ons leven, inclusief alles. Die dankbaarheid maakt ons vervolgens gul. Ons hart opent zich, we voelen compassie voor en verbinding met alles en iedereen. En precies dat is nodig in deze wereld, denk je niet?
Kom je meedoen? Vrijdag houden Sarah Jens en ik weer een middag over omgaan met verlies Nieuwe Ruimte. En ’s avonds is er Het Lied van de Ziel. Maar we bieden nog veel meer aan, je leest daarover hieronder meer. En wie weet: het is misschien wel het laatste moment dat je kunt zingen….
Hartelijke groet,
Jan Kortie
Column door...
Jan Kortie
Als de maker klei in een pot verandert, verandert de klei de maker in een pottenbakker. Satish Kumar
Dat vond ik nou een intrigerende gedachte die Satish Kumar opschreef, in een inspirerend boekje met de uitnodigende titel Elegante Eenvoud. Je wordt pottenbakker door een pot te bakken. Niet door de passende opleiding te volgen. Die opleiding kan helpen, kan zelfs belangrijk zijn, maar die zal nooit een pottenbakker van je maken. De pottenbakker wordt geboren en wel tegelijk met de pot. En als je bereid bent om daar niet uitsluitend nuchter naar te kijken dan zie je eigenlijk een wondertje.
Deze geboorte, telkens weer, daarop zit deze wereld te wachten, is mijn overtuiging. Een mens die zelf voelt: dit ben ik, dit staat mij te doen, dit heb ik te geven. En die dat dan gaat doen. Niet omdat hij zeker weet dat er een mooie pot uitkomt, niet omdat hij zeker weet dat de pot gewaardeerd of zelfs verkocht gaat worden. Maar omdat hij voelt: dit is mijn bijdrage. Dat is liefde.
Een vijf voor zingen, levenslang Het vergt doorgaans wel moed om zo’n mens te zijn die van binnenuit durft te leven. En je hebt er dus bemoediging bij nodig. Maar wij leven in een maatschappij die helemaal is ingericht op resultaten, prestaties, scoren. Uiterlijkheden dus, want wat binnen in ons leeft valt niet te meten. We zijn gaan denken in cijfers, en zijn gehecht geraakt aan meetbaarheid. Nou kan meetbaarheid heel belangrijk zijn, cruciaal zelfs, het helpt om vliegtuigen veilig te laten landen en om mooie woningen te bouwen. Maar we zijn doorgeslagen. We menen dat we ook het onmeetbare in cijfers moeten vangen. Voorbeeld: ik hoorde deze week weer (dat gebeurt me vaker) een verhaal van iemand die vroeger op school een vijf kreeg voor zingen, en de rest van haar leven dus niet meer durfde. Een ander vertelde dat ze nooit zongen op school behalve dat ze voor ieder rapport een keer moest vóórzingen. Ze kreeg altijd een zes. We zijn dat gewoon gaan vinden, maar wat is daar eigenlijk gemeten? Wat is daar beoordeeld? En: welke bijdrage is daar geleverd aan het ontwikkelen van creativiteit, groei, geluk?
Ieder kind is van nature creatief. Ieder kind is origineel. Is dus een bron, want dat is wat ‘origineel’ betekent. Hoe ging dat bij jou vroeger? Ben je gezien en bemoedigd in je creativiteit, in je eigenheid? Heb je kunnen experimenteren? Of voelde je je beoordeeld, gemeten, wellicht zelfs vernederd? De voortdurende evaluaties waaraan wij kinderen (en volwassenen) blootstellen creëren al te vaak een gevoel van onveiligheid. En als je je niet veilig voelt dan is de kans kleiner dat je gewoonweg klei pakt en een pot gaat bakken, ook later in je leven. Of gaat zingen of dansen. Of op welke andere manier dan ook jezelf als bron van creativiteit leert kennen. Nou snap ik best dat niet in iedereen een beroemde pottenbakker of zanger of danser schuilt. Maar er schuilt wel in ieder van ons een uniek talent dat verlangt naar ruimte, naar gezien worden, naar nodig zijn. Omdat dat talent uniek is kan vergelijking dodelijk zijn, als het ons reduceert tot een slechte kopie van een ander, tot iemand die er weinig van bakt. Dat is pijnlijk.
Een tien voor zingen, en dan? Overigens is het ook helemaal niet makkelijk als je aan de goeie kant van de vergelijking zit, als je echt heel getalenteerd bent als musicus, bijvoorbeeld. Als je voelt: ik heb hiermee echt wat te geven, ik wil mijn leven hieraan wijden. Je kiest dan een beroep dat per definitie delicaat is: je moet het dan hebben van je creativiteit en dus van je gevoeligheid, van je gevoel voor schoonheid, van je ontvankelijkheid. Je moet je dus openen. Terwijl je leeft in een wereld die wil meten en vergelijken, en waarin je afgerekend kunt worden op een mindere dag. Die druk, die spanning, je moet van goeden huize komen om die te kunnen hanteren. En om je muzikaliteit te blijven koesteren, het contact ermee te behouden, je verwondering en dankbaarheid erover te blijven voelen, ja, ervan te blijven genieten als het ook je werk is, je bron van inkomsten. Mijn hart gaat altijd uit naar deze mensen die in onze wereld zo’n belangrijk werk doen.
Een studente van onze opleiding, zelf klassiek zangeres, verwoordde het na een half jaar ongeveer zo: ‘Zingen was voor mij “moeten” geworden, en ik legde voor mezelf de lat enorm hoog. Zingen is nu meer een uitlaatklep, en dat is iets waarover ik altijd amateur-zangers heb benijd. Dat is een grote verandering.’ Die woorden maakten mij natuurlijk blij, want het is de spijker op z’n kop: zingen is allereerst bedoeld om jezelf tot expressie te laten komen, te uiten wat er in je leeft. Dat is een natuurlijk vermogen dat iedereen heeft. Het brengt je bij grote vreugde, maar het heeft oefening nodig; dat is wat wij in onze stembevrijdingsactiviteiten beogen: ruimte om jou in je eigenheid naar buiten te laten komen. We verwelkomen dat wat er altijd al in je zat. Dat kan trouwens fantastisch mooi worden. Niet omdat je je best aan het doen bent om het mooi te maken, maar omdat je iets waarachtigs naar buiten laat komen. Daar kan echt niets tegen op.
Er hoeft niets weg Niet onbelangrijk daarbij: alles wat er in je leeft, echt alles, kan en wil gezongen worden. Niets is overbodig. Een van onze andere studenten, formuleerde het ooit zo: ‘Ik heb al heel wat opleidingen gevolgd, maar dit is de eerste waarin er niets van mij weg hoeft’. Dit ene zinnetje beschrijft naar mijn gevoel precies waar onze wereld behoefte aan heeft: dat we onszelf en elkaar durven verwelkomen precies zoals we zijn. We zijn stuk voor stuk een wonder. En we zijn ook stuk voor stuk gekneusde, gebroken, gebutste mensen. We hebben onze pijn, onze angst, onze schaamte. We hebben ook onze moed, onze veerkracht, ons verlangen. En wat we allemaal nodig hebben: een plek waar we ons veilig voelen om dat alles ruimte te geven. Waar we gevoelig kunnen zijn (want dat zijn we allemaal) en dapper. Wie weet vind je die plek wel bij ons? Muziek maken, en zeker zingen, is een mysterieus mooie manier om dat alles te oefenen, om te leren, om te genieten, om te vieren. Om jezelf te bevrijden uit een keurslijf dat ons eigenlijk nooit gepast heeft. En zo nieuwe ruimte te betreden, waarin je een totaal origineel wezen bent. Een wonder. En wie weet wel een pottenbakker.
Hartelijke groet,
Jan Kortie
PS Ik ben zelf geen pottenbakker. Maar ik ga wel weer een workshop geven speciaal voor musici, Leven van Talent. Ben jij of ken jij een muziekprofessional? Hieronder lees je er meer over.
Column door...
Sarah Jens
Vertraging leidt tot ruimte
Deze zomer twee jaar geleden besloot ik om het werkveld van stembevrijding voor onbepaalde tijd vaarwel te zeggen. Ik had er 15 jaar in gewerkt met heel mijn ziel en zaligheid en mijn hart vroeg om vertraging, verwerking, om het doorbreken van patronen en om alleen-zijn. Ik liep met mijn rugzak 750 km door de Franse bergen. Vervolgens nam ik bij thuiskomst een jaar de tijd om mijn innerlijke tocht voort te zetten. Een tocht van alleen-zijn, waarin ik ervoer en onderzocht in de vraag ‘wie ben ik als ik niet iets ‘doe’? Van daaruit wachtte ik tot iets nieuws uit mij wilde ontstaan.
Wat een ongekende luxe was het om zoveel ruimte in de tijd te ervaren. Een ruimte waarbinnen ik niets ‘moest’ en waarin er opeens alle ruimte was om ‘ja’ te zeggen op die dingen waar ik zin in had. Ik voelde mij dankbaar voor de mogelijkheid om te vertragen, te verstillen en meer in de natuur te zijn. Hoewel ik daarnaast ook iets anders ervoer. Want in deze wereld waar arbeid en status hoog in de rang staan, voelde ik mij opeens ook vaak eenzaam nu ik daar niet aan meedeed. Wat voor waarde had ik nu ik stilviel, rustte en wachtte? Dat moest ik opnieuw uitvinden.
Gelukkig beviel die vertraging mij ook heel goed. Het bood me de kans om opnieuw te laten opborrelen waar mijn hart nu naar uitging. Aanvankelijk borrelde er niets. Dat duurde best lang. Ik was soms bang dat ik misschien nooit meer terug zou willen in het veld van stembevrijding en wat wilde ik dan wel? Maar mijn wachten werd beloond.
Stap voor stap kon ik in het naar binnen luisteren steeds duidelijker een roep horen. Een roep en een verlangen om nabij te zijn bij andere mensen die net als ik door allerlei levensprocessen heen bewegen en daar steun bij zoeken. Daar gaat mijn hart naar uit. Als van nature zag ik mezelf opeens weer aan het werk als stembevrijder.
Het was eigenlijk een mooi voorbeeld van hoe stembevrijding zelf ook werkt. Wachten, ademhalen, naar binnen luisteren, nieuwsgierig zijn naar welke klank er naar buiten blijkt te komen. Wachten, niet ingrijpen, niet sturen, wachten. Meebewegen met de muziek die in je leeft en er dan mee naar buiten komen. Terwijl je wordt gehoord, wordt gezien en wordt ontvangen door een ander.
Nu is dit helemaal niet altijd een makkelijk proces voor mensen die graag controle hebben, zoals ik. Het is een proces van durven loslaten. Maar het is wel geweldig om te ontdekken hoe vertraging hierbij steeds weer helpt. In die vertraging kunnen we pas echt luisteren naar wat er in ons gehoord wil worden. Dit proces van wachten was voor mij ook een intiem proces. Ik was mezelf nabij. Elke stap kwam nauw. Daarin kon ik voelen: dit wel, dit niet, nu niet en straks misschien. Daarin honoreerde ik m’n eigen gevoeligheid en daarin vond ik een gevoel van vrijheid.
We zijn allemaal gevoelige mensen voor wie het nauw komt wat we willen, hoe we contact ervaren, hoe we verdriet kunnen delen en hoe we kunnen uitreiken met onze liefde. Die precisie kunnen we juist in stembevrijding heel goed voelen. Waar duw ik tegen de klank aan? Waar trek ik me terug in de toon? Waar zing ik opeens vrijuit? Waar schrik ik? Waar ervaar ik plezier en durf ik dat helemaal te uiten? Het is steeds weer het proces van binnen naar buiten. In contact met onszelf en de ander. En mijn ervaring is dat als ik met alles wat er in mij leeft zichtbaar en hoorbaar durf te zijn, ik ruimte ga ervaren en ik me weer herinner dat we allen in liefde verbonden zijn.
Een van de programma’s die we in het Centrum aanbieden en dat ik graag extra aanstip is het weekend ‘De Stem van Intimiteit’. Een weekend voor vrouwen (sorry mannen) dat specifiek gaat over het intieme proces van contact met onszelf in verbinding met de ander. Een weekend dat Anna Fernhout en ik nu al een paar jaar met veel voldoening geven en dat we in juni weer aanbieden (hieronder meer informatie). Daarin geven we je een bedding waarin je heel precies je grenzen leert voelen en respecteren. Waarin je mag vertragen, waarin je precies mag zijn in je gevoeligheid en waar we je anderzijds uitnodigen in je volheid en je kracht. We helpen je te ervaren waar het in jou vernauwt en blokkeert en waar het stroomt. En doordat alles welkom is en je zingt en klank geeft aan wat je ervaart, ontstaat er ruimte en bevrijding. Het is magisch en tegelijkertijd zo eenvoudig hoe dit werkt. Dat is waarom ik nog steeds zo houd van mijn vak en waarom mijn hart steeds weer de roep ernaartoe voelt.
Door nabij te zijn, aan te raken, uit te nodigen, creëren we een bedding voor samen-zijn en autonomie, voor diepte en hoogte, voor kwetsbaarheid en kracht. Het is een proces van onszelf openen en terwijl we dat durven toestaan wordt de roep van binnen steeds helderder. Overigens is dat waar eigenlijk al onze programma’s over gaan. Je leest hieronder over de rest van ons aanbod. Ik nodig je van harte uit om bij ons te komen zingen en het leven en de wereld te verrijken met jouw specifieke klank.
Warme groet,
Sarah Jens
De Stem van Intimiteit met Sarah Jens & Anna Fernhout 17 t/m 19 juni 2022 voor vrouwen
Een weekend om te vertragen, te verdiepen en te onderzoeken in het thema 'intimiteit'. Durf jij je grens aan te geven, vol in je kracht te staan, en/of je eigen gevoeligheid te honoreren?
Dit weekend voor vrouwen vindt plaats in het Dominicanenklooster in Huissen. Voor vragen kun je ook mailen naar Anna.
De Roep van de Vrouw met Anna Fernhout, Amsterdam serie vanaf 30 april 2022 4 zaterdagen
Vier dagen samen zingen, delen en verdiepen. Wat roept er in jou om aandacht? Anna neemt je mee met haar aanwezigheid, gitaar en humor. Je hebt geen ervaring met stembevrijding nodig. Jij met jouw stem, precies zoals je bent, is precies goed.
De zaterdagen vinden plaats in Vrijburg van 10.00 tot 17.00 in Amsterdam.
Zeg eens Nee! met Annelies van Wieringen, 7 mei, Amsterdam
'Nee' zeggen is soms best een dingetje. Het kan zomaar leiden naar disharmonie, of de angst dat de ander je dan minder waardeert. Zonder dat we er soms erg in hebben houden we onze 'nee' in. Terwijl deze 'nee' vaak gaat over een 'ja' naar ons zelf. Naar onze eigen ervaring, onze waarheid en onze gevoeligheid. Het kan bevrijdend zijn om onze 'nee' de volle ruimte te mogen geven. Annelies neemt je deze dag mee in oefeningen om je 'nee' te voelen en te uiten.
Zingen Verbroedert met Alexander Poels, 4 juni, Amsterdam
Een dag stembevrijding alleen voor mannen. Waarin je je geen greintje hoeft in te houden in je volheid, je kracht, maar ook niet in je gevoeligheid en kwetsbaarheid.Lees meer en reserveer
Naar Binnen en Naar Buiten Met Anna Fernhout 30 mei in Vrijburg, Amsterdam
De klassieker uit ons assortiment! Een dagworkshop stembevrijding voor wie kennis wil maken met ons werk, of wie gewoon weer eens een dag wil komen zingen wat er in je leeft.Lees meer en reserveer
Zangcirkel 'Alles in mij doet er toe' Met Anna Fernhout & Band 28 mei in Vrijburg, Amsterdam
Is het een mantra-avond? Een stembevrijdingsactiviteit? Een concert? Het is het allemaal. Met veel plezier kijken we terug op afgelopen zaterdagavond. Op 28 mei zal het de 2e keer zijn dat we deze avond organiseren en we zien er nu alweer ontzettend naar uit.
Nieuwe Ruimte Zingend omgaan met verlies met Jan Kortie & Sarah Jens 10 juni, Vrijburg
In vroeger tijden was verlies een normaal onderdeel van het leven. Niet makkelijk, maar wel gewoon. Maar onze maatschappij is vooral gericht op winnen. Verlies is voor losers, voor rouw is geen plaats. Dat kan en moet anders. Want je verlies toelaten is het begin van nieuwe ruimte in je leven. Dat is de focus van deze middag van (zelf)-onderzoek, uitwisseling en zingen.
Het Lied van de Ziel Mantrazingen met Jan Kortie 10 juni, Vrijburg Amsterdam
De kerk zat vol, vorige week. Het was heel stil. En heel levendig. En het smaakte naar meer. Tijdens deze mantra-avonden zingen we teksten uit allerlei culturen, in grote eenvoud en soms spontaan meerstemmig. Tussendoor zijn we stil of is er zacht pianospel. Al zingend geven we ruimte aan verdriet en aan vreugde. En aan het leven zelf.
Tweejarige Opleiding tot Stembevrijder® start september 2022
Ben jij net als wij gefascineerd door de werkzaamheid van stembevrijding? Dan schuilt er wellicht een stembevrijder in je. Hoe zou die eruit zien? Er is geen stembevrijder hetzelfde. Zoals er ook geen twee mensen zijn die hetzelfde zingen. In september gaat onze opleiding voor de 18e keer van start. Tijdens onze oriëntatiebijeenkomst afgelopen week hebben we al een aantal enthousiaste geïnteresseerden ontmoet. Dat doet ons nu alweer uit naar de nieuwe opleidingsgroep. Begint er al iets in jou te kriebelen?Via een mailtje bestel je de folder van de opleiding.
Jan Kortie elders in het land Jij Bent Muziek & Het Lied van de Ziel 15 juni, Zeist
Op uitnodiging van Centrum Zijnsoriëntatie geeft Jan weer een middag over stembevrijding 'Jij Bent Muziek'. Dat is een mooie gelegenheid om kennis te maken met hem en met stembevrijding. Later die dag geeft hij de mantra-avond 'Het Lied van de Ziel'. Dat alles vindt plaats in de mooie en intieme Walkartkerk in Zeist.
Het Lied van de Stilte Zang- en stilteretraite 18 t/m 22 juli 2022 De Berckt, Baarlo
Inmiddels hebben we 100 aanmeldingen voor de retraite! We zijn daar natuurlijk verrukt over en het bevestigt ons in het vermoeden dat er veel verlangen is naar de intensiteit van deze dagen. Juist in een grote groep toegewijde mensen kun je de magie van de stilte en de samenzang nog dieper ervaren, er gaat hoop van uit.
Vrouw, Lijf en Stem met Sarah Jens 13 juni, Vrijburg Amsterdam
Zingen vanuit je bekkengebied en je hart. Vanuit je kracht en je zachtheid, samen in een groep vrouwen. Ervaring met stembevrijding heb je niet nodig. Weet je welkom!
De Polyvagaal Theorie Inspiratie tweedaagse voor professionals 10 & 11 sept 2022
Deze inspiratie tweedaagse, voor stembevrijders, coaches & therapeuten, wordt gegeven door Heleen Grooten op 10 en 11 september in Vrijburg, Amsterdam.
We zijn gemaakt voor waarheid zoals een vis gemaakt is voor het water en een vogel voor de lucht. Zonder waarheid verschrompelen we. Timothy Radcliffe
Vandaag wil ik een pleidooi houden voor de waarheid. Ik bedoel dan niet het soort van waarheid waar je het over oneens kunt zijn, ik bedoel: jouw en mijn innerlijke waarheid. Die we soms kennen en toelaten en laten zien, maar lang niet altijd. Respect voor die waarheid is een cruciale voorwaarde om fijn te kunnen zingen, omdat je stem daar heel gevoelig voor is. Als je probeert om iets te laten horen wat in jou niet waar is dan gaat je stem gewoon niet helemaal open. Onze stem is gemaakt voor de waarheid. Dit is in wezen een heel groot thema, want ik denk dat het veel verder gaat dan alleen ons zingen. Onze maatschappij heeft er grote behoefte aan dat we meer en meer durven leven in waarheid. Ik denk zelfs dat blijvende vrede in de wereld daarvan afhangt.
Maar laat ik niet vooruithollen, eerst maar eens dichtbij beginnen. Je zou kunnen zeggen dat iedere stembevrijdingsactiviteit altijd gericht is op het uitkomen bij ieders eigen waarheid. Als we vrijuit zingen dan onthullen we onze waarheid, we laten horen wie we zijn. Je kunt ook zeggen: we onthullen waar we zijn. Als je vrijuit zingt zeg je eigenlijk met iedere toon die je laat horen: dit ben ik nu, dit is mijn waarheid. Let wel: als je vrijuit zingt. Dat is helemaal niet vanzelfsprekend. Want de waarheid onthullen is natuurlijk een kwetsbaar gebeuren, dus vaak zetten we al zingend een masker op. Wie goed luistert hoort, of eigenlijk: voelt of iemand zingt wat waar is of dat iemand zingt wat onwaar is, waarbij de zanger weg beweegt van de waarheid, door hard te werken, door op zoek te gaan naar een specifieke wenselijke ervaring of een aanvaardbaar resultaat.
Steeds iets naakter Je kunt jezelf steeds iets meer onthullen, stapje voor stapje. Je wordt dan steeds iets zichtbaarder, steeds iets transparanter, misschien zelfs: steeds iets naakter. En voor wie dat eng klinkt zeg ik er meteen bij: dat is fijn, want je voelt je dan ook steeds iets vrijer. Hoe waarachtiger je naar buiten komt, hoe vrijer. En omgekeerd: hoe vrijer je durft te zijn des te meer horen we jouw waarheid. Nu ik dit schrijf denk ik zelfs: zijn vrij en waar niet gewoon twee verschillende woorden voor of kanten van hetzelfde verschijnsel? Kunnen ze wel los van elkaar bestaan?
Er is nog meer goed nieuws: wie in waarachtigheid zingt wordt niet alleen vrijer, maar gaat ook stralen. Daar kun je niets aan doen, dat gaat vanzelf. En het is vast al eens opgevallen: wie straalt wordt ook heel aantrekkelijk. Je wordt mooi, je wordt echt mooi. Je ogen worden zonnetjes, je brengt licht in de ruimte, voor iedereen voelbaar. En je stem gaat ook stralen, je gezang wordt opener, mooier, ontroerender, vreugdevoller. Je lied zal anderen raken. Voor ons ego is dat een onbegrijpelijk gebeuren, ons ego denkt dat we hard moeten werken en goed ons best doen om iets moois of zelfs maar iets aanvaardbaars te produceren. Maar als we ons daartoe laten verleiden (en dat doen we vaak, weet ik ook uit eigen ervaring…) dan zijn we bezig met de buitenkant, en wat er uit ons komt is dan oppervlakkiger. Het kan nog steeds wel virtuoos zijn, op een bepaalde manier zelfs glimmend, je kunt er als luisteraar een tikkie van onder de indruk raken. Maar het is een bederfelijk soort glans, omdat alle diepte ontbreekt.
Misschien denk je dat het een ongepaste luxe is om hiermee bezig te zijn terwijl er elders in Europa een oorlog gaande is en een wereldwijde klimaatcrisis ons voortbestaan en het geluk van onze kinderen en kleinkinderen bedreigt. Moeten we daar niet onze aandacht op richten in plaats van ons laten afleiden door dit soort navelstaarderij? Wel, ik denk dat we het allebei moeten doen. Deze wereld heeft grote behoefte aan mensen die stralen. Kun je dat voor je zien, jezelf als een stralend en transparant wezen, in een wereld die bestaat uit mensen die allemaal stralen? Als je dat niet meteen lukt: probeer het toch echt, sluit je ogen en stel je voor hoe dat zou zijn, allemaal stralende mensen. Als ik het voor me zie snap ik meteen: zo ziet een blijvende wereldvrede eruit. Als we onze ogen weer opendoen ziet de realiteit er heel anders uit, maar laten we het beeld niet vergeten, herinner jezelf er af en toe aan. En ja, er moet nog heeeel veel gebeuren voor we daar zijn, maar geef ons even de tijd. Misschien kun je zelfs genieten van ieder stapje op deze weg: ieder moment van werkelijk stralen is namelijk zo’n stapje.
Verschrompelen of stralen Wat ons op die weg steeds te doen staat: het onthullen van de waarheid én het onthullen van onwaarheid. Want zonder waarheid verschrompelen we, zegt Timothy Radcliffe heel treffend. We leven in een wereld van grote onwaarachtigheid, waar glamour wordt verward met oprechte straling en waarin eindeloos consumeren aan ons wordt verkocht als vrijheid. Maar we verschrompelen. Er is dus bevrijding nodig, niet alleen in verre landen, ook hier. Bevrijding, op allerlei manieren. Stembevrijding bijvoorbeeld. Denk even terug aan het beeld van al die stralende mensen. Dat zijn mensen die in zichzelf de bron van die straling hebben aangeboord, omdat ze ergens aangevoeld hebben dat die niet buiten hunzelf te vinden is. En die zich vervolgens natuurlijk ook enorm kunnen verheugen over iedere gloedvolle stralende medemens. En nee, de weg daarnaartoe gaat niet alleen over rozen. Achter iedere onwaarachtigheid schuilt verdriet, angst, eenzaamheid, gekwetstheid. We krijgen in onze levens onvermijdelijk te maken met teleurstelling en verlies. Die kun je wegstoppen achter een masker. Maar je kunt er ook ruimte aan geven, in waarachtigheid. En daar tref je dan ineens de poort aan naar oprechte vrijheid. Dan is er weer een stap gezet en is een nieuwe wereld weer iets dichterbij gekomen.
