Het is niet de sterkste van de soort die overleeft, het is ook niet de intelligentste. Het is die ene die het beste tegen verandering kan.
Charles Darwin
Wat is stembevrijding nou toch eigenlijk, wat doen wij stembevrijders nou toch eigenlijk? We brengen mensen bij vrijheid in hun stem, in hun zingen, in hun muziek, in hun zijn. Dat kan een heel proces zijn, en op dat pad kunnen we van alles tegenkomen, ook frustratie, stagnatie, rauwheid, verdriet of boosheid. Maar als het goed is komen we uit bij schoonheid, bij vreugde, bij levendigheid, bij ruimte, bij zachtheid, bij goedheid, bij waarheid. Dat is nogal wat, vind je niet? Het klinkt pretentieus en dat is het ook, maar garanties zijn er niet, het werkt voor iedereen weer anders, het proces verloopt nooit identiek.
In dat stembevrijdingsproces zijn er wel elementen die eigenlijk altijd terugkeren, die horen kennelijk bij vrijheid. Een ervan is: openheid. Er gaat iets open, er wordt een innerlijke bron aangeboord, er groeit ontvankelijkheid, er ontstaat verzachting. De tweede is: stevigheid. Om vrijuit te zingen is er een bepaalde mate van autonomie nodig, van soevereiniteit. Dat kan zich bijvoorbeeld uiten in meer volume, meer expressie. Betekent dat nou dat wij jou opener en steviger maken als je bij ons komt? Nee, dat doen we niet, dat hoeven we ook niet te doen. Wat we doen is: we scheppen een bedding zodat jij de stevigheid kunt voelen die al in je is en die misschien groter is dan je zelf denkt. En daarna ga je vanzelf wat verder open.
Verstevigen en verzachten
In onze vorige nieuwsbrief hield ik een pleidooi voor verzachten. Voor openen en kwetsbaar durven zijn. Op die column kreeg ik van iemand als reactie: ‘Het mooie is, als het me lukt maakt verzachten me krachtiger.’ Kijk, het werkt dus twee kanten op! Kracht, stevigheid, standvastigheid enerzijds en openheid, zachtheid, ontvankelijkheid anderzijds kunnen niet zonder elkaar. Ieder zinvol leven speelt zich af in de dynamiek tussen die twee polen. En alle muziek ook.
In onze workshops stembevrijding stimuleren we deelnemers van meet af aan om ook de stevigheid in hun stem op te zoeken. ‘Moet het dan per se hard?’ vragen mensen wel eens. Nee, hoor, dat hoeft niet. Maar het kan wel heel fijn zijn en heel bevrijdend om te voelen dat je stem van nature heel krachtig is. Het kan je in contact brengen met een soms zelfs onvermoede innerlijke stevigheid. En die kracht stelt je vervolgens in staat om je meer en meer te durven openen.
Deelnemers kunnen elkaar daar trouwens enorm in bemoedigen. Soms zijn mensen terughoudend in het gebruiken van hun volle stem, omdat ze niet te veel ruimte willen innemen. Maar pak je dan ruimte van iemand af als je dat doet? Nee, het tegendeel kan blijken: juist als iemand zonder te forceren zijn of haar stem helemaal voluit laat horen worden anderen daar vaak enthousiast van, het wakkert hun verlangen aan en hun moed om zelf ook te ervaren wat de natuurlijke mogelijkheden van hun stem zijn.
Wankele stevigheid, stevige wankelheid
Dit is meer dan alleen maar fijn om te doen, het is belangrijk. We leven in uitdagende tijden, er wordt het een en ander gevraagd van onze veerkracht. Kunnen we mee in de veranderingen die nodig zijn? Kunnen we flexibel zijn? Als ik Darwin goed begrijp is dat wat er nodig is voor onze soort om te overleven. Veerkracht. Deze wereld heeft dus behoefte aan autonome mensen. Aan mensen die zo stevig in hun schoenen staan dat ze kunnen loslaten en meebewegen. Ze kunnen zich openen, kunnen verzachten, hoeven zich niet te verschansen in oordelen en verwijten, hoeven zich niet te verweren of juist aan te vallen. Zij kunnen hun eigen angst en pijn toelaten. Ze kunnen verlies lijden in het leven, rouwen en weer opveren. Zij kunnen zich permitteren om eindeloos veel compassie te hebben. Ze vertrouwen op zichzelf, en dat vertrouwen spreiden ze uit om zich heen. Ze kunnen werkelijk samenwerken.
Misschien voel je je juist heel wankel op dit moment en denk je: dat zal mij niet lukken. Maar je kunt een stap zetten precies waar je nu bent, je hoeft niet al verder te zijn. En jouw stap nu doet er toe. De stevigheid waar ik het over heb is geen onwankelbaarheid. Het is soms zelfs ronduit wiebeligheid, een weet hebben van de eigen onafheid, van eigen tekortkomen en tekortschieten, en die durven toelaten. Ikzelf kom bijvoorbeeld altijd weer tegen dat er stemmetjes in mij zijn die me vertellen dat ik niet veel voorstel, dat ik maar een beunhaas ben op zanggebied (‘wat weet jij er nou helemaal van, je hebt niet eens een erkende opleiding gevolgd’) en dat ik trouwens onvermijdelijk vroeger of later door de mand zal vallen. Dat zijn wankel makende en ondermijnende gedachten, die ik natuurlijk al op allerlei manieren heb getracht te bestrijden. Tevergeefs, ze laten zich niet bestrijden. Maar wat ik wel steeds meer leer: ermee te leven, ze steeds iets meer en iets sneller te herkennen, de pijn die eronder zit toe te laten. En die gevoelens, als de tijd er weer eens rijp voor is, om te zetten in muziek. Want ja, dat kan. Iedere keer als dat lukt voel ik me weer iets meer in vrede met wie ik ben. Iets zachter, en dus, jawel, steviger. Niet volmaakter, wel veerkrachtiger.
Dat wens ik jou ook toe. Dat je dat wat op je pad komt kunt verwelkomen, ook als je er uit jezelf nooit om gevraagd zou hebben. Dat je weet hebt van de bijdrage die jij levert aan deze wereld door wie je bent, in alle onbeholpenheid en alle schoonheid.
En dat je daarin en daarmee kunt zingen, de longen uit je lijf, of in grote verzachting. Steeds weer. En verlang je daarin naar bemoediging, inspiratie of simpelweg de ervaring van: wat is dit fijn? Dan ben je bij ons van harte welkom.
Jan Kortie
