de lampen zijn anders, maar het licht is hetzelfde.
rumi

Ik zie een beeld voor me. Het is 1 minuut voor twaalf. Heel Nederland heft zijn glas. We blikken nog allemaal eenmaal terug op het afgelopen jaar. Voordat we die drempel overgaan. Een collectieve zucht. Een uitademing die spreekt ‘Nou, dat was me wel een jaar..’. Daar staan we dan: Beduusd, verwonderd, overdonderd, verdrietig, verward, angstig, gelukkig? 2020 was in ieder geval niet saai zullen we maar zeggen.

Net als iedereen ging ook ik door van alles heen toen het coronavirus uitbrak: opluchting over m’n agenda die plotsklaps leeg was, financiële zorgen, weerstand t.o.v. online werken, genieten van dagelijkse wandelingen en nieuwe inspiratie voor (online!) programma’s. En oh ja, ik nam het Centrum voor Stembevrijding over in de zomer. Een keuze die me vulde, en nog steeds vervult, met vertrouwen en ZIN.

Wat ik merk in mezelf, al maanden, is dat ik me niet erg stellig voel aangaande de maatregelen waarmee we worden geconfronteerd. Terwijl ik om me heen mensen zie die bijvoorbeeld wel hun stem verheffen. De een is tegen het beleid, de ander juist voor. Ik zie de spanning soms oplopen. Bij elke stem voel ik: ja, ik snap wel waar je vandaan komt. Ik kan begrip voelen voor de stemmen die ik hoor, de waarheid die ze voor ieder individu vertolken en de moed die mensen opbrengen om zichzelf uit te spreken.

Unieke perspectieven
Wat ik voel als ik mensen hoor in hun uiteenlopende perspectieven is: In alles zit intelligentie. Het is net als wanneer ik op de snelweg rijd tussen allemaal auto’s. Dan realiseer ik me vaak dat in al die doosjes op de weg mensen zitten, met ogen die kijken naar de werkelijkheid om hun heen. Dat we met zijn allen tegelijkertijd op die weg rijden, maar allemaal net iets anders zien. En neem nu de voetganger die over het viaduct heen loopt. Die beweegt veel trager en aanschouwt hierdoor veel meer. Plus, hij staat niet op de weg, maar ziet iedereen van bovenaf voorbijrazen. Wiens perspectief op de werkelijkheid is meer waard? Geen enkele natuurlijk. En geen enkel perspectief is minder waard. Geen perspectief is hetzelfde en geen perspectief ziet alles. Allemaal zijn we een unieke expressie van het leven. Elk mens ziet en belicht een ander stukje van de werkelijkheid. Mooi toch?

Ieder perspectief, iedere stem doet ertoe. Dat geloof ik heilig (Goh, komt er toch nog wat stelligheid om de hoek kijken). Iedere stem wil gehoord worden. En een stem die niet wordt gehoord, raakt gefrustreerd, gaat zich overschreeuwen of juist inhouden. Dit is precies waar stembevrijding over gaat: ieders stem en ervaring de ruimte geven om gehoord te worden door te zingen. Dit proces heeft een helende werking, omdat we enerzijds vermoedelijk allemaal de ervaring kennen van niet gehoord worden en anderzijds juist verlangen om te worden gehoord. Hierdoor kan het bevrijdend voelen om je eigen stem naar buiten te laten komen en vervolgens binnen te laten komen dat je ontvangen wordt door de ander. Het interessante is: als je echt wordt gehoord, dan doet het er veel minder toe of iemand het met je eens is of niet.

Zo vaak verzandt onderlinge communicatie in het reageren op elkaars standpunt. Hoe vaak kun je de ander echt uit laten praten en zijn of haar standpunt gunnen? Zonder er aan te komen? Nou, ik vind dat best een kunstje. Want tjah, ik neem mijn eigen mening erggg serieus. Tijdens de kerst liep de spanning bijvoorbeeld behoorlijk op toen m’n partner en ik verschilden qua mening over een kerstsamenkomst en de vraag of we de richtlijnen niet ietsje konden oprekken. Daarin kon ik zo goed voelen hoe spannend het is om te verschillen van mening en hoe geneigd ik dan ben om allerlei argumenten aan te dragen die haar van mening zullen doen veranderen. Maar terwijl ik dat doe voel ik dat de afstand tussen ons groter wordt omdat ik haar haar mening niet gun.

Afstand houden of ruimte geven?
Het is ironisch, omdat ik bang ben dat ons verschil van mening zal resulteren in afstand ga ik hard aan het werk om weer op een lijn te komen. Om die afstand te overbruggen. Dat werkt natuurlijk hartstikke averechts. Hoe harder ik mijn best doe, hoe groter de afstand wordt. Terwijl de afstand weer verdween toen we allebei bereid waren elkaar te horen, zonder iets te willen veranderen aan elkaars standpunt. Het is iets wat ik van harte hoop voor ons allemaal in het nieuwe jaar: dat we elkaar onze verschillende perspectieven gunnen. (Overigens was het meest risicovolle moment deze kerst het moment dat ik aan tafel zat bij mijn ouders, netjes op 1,5 meter afstand, een hap nam van de tiramisu die mijn vader had gemaakt, per ongeluk het cacao laagje inademde en vervolgens vol over mijn vader heen hoestte. 1,5 meter afstand leek niet eerder zo beangstigend dichtbij.)

We worden gedwongen om fysieke afstand te houden, elkaar letterlijk de ruimte te geven. Wat nou als we die ruimte zouden doortrekken naar onze innerlijke wereld? Dan geef ik jou nog meer ruimte om helemaal jou te zijn, met jouw stem. En jij mij. Niet zodat de afstand groter wordt tussen ons, nee, dat is juist het paradoxale: zodat de afstand kleiner wordt en de nabijheid groter. Echt kunnen luisteren naar elkaar, zonder iets te willen veranderen, is denk ik een daad van respect en eerbied. Een gebaar van erkenning: door jou heen stroomt intelligentie, een unieke kijk op het leven en die wil ik horen.

Ik hoop dat we in 2021 veelvuldig onze stemmen zullen laten horen en gehoord zullen worden. En dat al onze stemmen naast elkaar bestaan binnen een werkelijkheid waar niets buiten valt. Zoek je een plek hiervoor? Weet je welkom bij ons in het nieuwe jaar.

Namens alle collega’s van het Centrum voor Stembevrijding wens ik je een prachtig nieuw jaar toe. Vol expressie van wie jij bent.

Warme groet,

Anna Fernhout