We zijn gemaakt voor waarheid zoals een vis gemaakt is voor het water en een vogel voor de lucht.
Zonder waarheid verschrompelen we.
Timothy Radcliffe
Vandaag wil ik een pleidooi houden voor de waarheid. Ik bedoel dan niet het soort van waarheid waar je het over oneens kunt zijn, ik bedoel: jouw en mijn innerlijke waarheid. Die we soms kennen en toelaten en laten zien, maar lang niet altijd. Respect voor die waarheid is een cruciale voorwaarde om fijn te kunnen zingen, omdat je stem daar heel gevoelig voor is. Als je probeert om iets te laten horen wat in jou niet waar is dan gaat je stem gewoon niet helemaal open. Onze stem is gemaakt voor de waarheid. Dit is in wezen een heel groot thema, want ik denk dat het veel verder gaat dan alleen ons zingen. Onze maatschappij heeft er grote behoefte aan dat we meer en meer durven leven in waarheid. Ik denk zelfs dat blijvende vrede in de wereld daarvan afhangt.
Maar laat ik niet vooruithollen, eerst maar eens dichtbij beginnen. Je zou kunnen zeggen dat iedere stembevrijdingsactiviteit altijd gericht is op het uitkomen bij ieders eigen waarheid. Als we vrijuit zingen dan onthullen we onze waarheid, we laten horen wie we zijn. Je kunt ook zeggen: we onthullen waar we zijn. Als je vrijuit zingt zeg je eigenlijk met iedere toon die je laat horen: dit ben ik nu, dit is mijn waarheid. Let wel: als je vrijuit zingt. Dat is helemaal niet vanzelfsprekend. Want de waarheid onthullen is natuurlijk een kwetsbaar gebeuren, dus vaak zetten we al zingend een masker op. Wie goed luistert hoort, of eigenlijk: voelt of iemand zingt wat waar is of dat iemand zingt wat onwaar is, waarbij de zanger weg beweegt van de waarheid, door hard te werken, door op zoek te gaan naar een specifieke wenselijke ervaring of een aanvaardbaar resultaat.
Steeds iets naakter
Je kunt jezelf steeds iets meer onthullen, stapje voor stapje. Je wordt dan steeds iets zichtbaarder, steeds iets transparanter, misschien zelfs: steeds iets naakter. En voor wie dat eng klinkt zeg ik er meteen bij: dat is fijn, want je voelt je dan ook steeds iets vrijer. Hoe waarachtiger je naar buiten komt, hoe vrijer. En omgekeerd: hoe vrijer je durft te zijn des te meer horen we jouw waarheid. Nu ik dit schrijf denk ik zelfs: zijn vrij en waar niet gewoon twee verschillende woorden voor of kanten van hetzelfde verschijnsel? Kunnen ze wel los van elkaar bestaan?
Er is nog meer goed nieuws: wie in waarachtigheid zingt wordt niet alleen vrijer, maar gaat ook stralen. Daar kun je niets aan doen, dat gaat vanzelf. En het is vast al eens opgevallen: wie straalt wordt ook heel aantrekkelijk. Je wordt mooi, je wordt echt mooi. Je ogen worden zonnetjes, je brengt licht in de ruimte, voor iedereen voelbaar. En je stem gaat ook stralen, je gezang wordt opener, mooier, ontroerender, vreugdevoller. Je lied zal anderen raken. Voor ons ego is dat een onbegrijpelijk gebeuren, ons ego denkt dat we hard moeten werken en goed ons best doen om iets moois of zelfs maar iets aanvaardbaars te produceren. Maar als we ons daartoe laten verleiden (en dat doen we vaak, weet ik ook uit eigen ervaring…) dan zijn we bezig met de buitenkant, en wat er uit ons komt is dan oppervlakkiger. Het kan nog steeds wel virtuoos zijn, op een bepaalde manier zelfs glimmend, je kunt er als luisteraar een tikkie van onder de indruk raken. Maar het is een bederfelijk soort glans, omdat alle diepte ontbreekt.
Misschien denk je dat het een ongepaste luxe is om hiermee bezig te zijn terwijl er elders in Europa een oorlog gaande is en een wereldwijde klimaatcrisis ons voortbestaan en het geluk van onze kinderen en kleinkinderen bedreigt. Moeten we daar niet onze aandacht op richten in plaats van ons laten afleiden door dit soort navelstaarderij? Wel, ik denk dat we het allebei moeten doen. Deze wereld heeft grote behoefte aan mensen die stralen. Kun je dat voor je zien, jezelf als een stralend en transparant wezen, in een wereld die bestaat uit mensen die allemaal stralen? Als je dat niet meteen lukt: probeer het toch echt, sluit je ogen en stel je voor hoe dat zou zijn, allemaal stralende mensen. Als ik het voor me zie snap ik meteen: zo ziet een blijvende wereldvrede eruit. Als we onze ogen weer opendoen ziet de realiteit er heel anders uit, maar laten we het beeld niet vergeten, herinner jezelf er af en toe aan. En ja, er moet nog heeeel veel gebeuren voor we daar zijn, maar geef ons even de tijd. Misschien kun je zelfs genieten van ieder stapje op deze weg: ieder moment van werkelijk stralen is namelijk zo’n stapje.
Verschrompelen of stralen
Wat ons op die weg steeds te doen staat: het onthullen van de waarheid én het onthullen van onwaarheid. Want zonder waarheid verschrompelen we, zegt Timothy Radcliffe heel treffend. We leven in een wereld van grote onwaarachtigheid, waar glamour wordt verward met oprechte straling en waarin eindeloos consumeren aan ons wordt verkocht als vrijheid. Maar we verschrompelen. Er is dus bevrijding nodig, niet alleen in verre landen, ook hier. Bevrijding, op allerlei manieren. Stembevrijding bijvoorbeeld. Denk even terug aan het beeld van al die stralende mensen. Dat zijn mensen die in zichzelf de bron van die straling hebben aangeboord, omdat ze ergens aangevoeld hebben dat die niet buiten hunzelf te vinden is. En die zich vervolgens natuurlijk ook enorm kunnen verheugen over iedere gloedvolle stralende medemens. En nee, de weg daarnaartoe gaat niet alleen over rozen. Achter iedere onwaarachtigheid schuilt verdriet, angst, eenzaamheid, gekwetstheid. We krijgen in onze levens onvermijdelijk te maken met teleurstelling en verlies. Die kun je wegstoppen achter een masker. Maar je kunt er ook ruimte aan geven, in waarachtigheid. En daar tref je dan ineens de poort aan naar oprechte vrijheid. Dan is er weer een stap gezet en is een nieuwe wereld weer iets dichterbij gekomen.
